Aktualne poglądy
Rola radioterapii i leczenia systemowego u chorych na lite nowotwory złośliwe z przerzutami do mózgu
Dr hab. med. Renata Duchnowska1
Dr n. med. Monika Rucińska2
Dr n. med. Barbara Radecka3
Przerzuty do mózgu występują u ok. 25 proc. dorosłych chorych w przebiegu litych nowotworów złośliwych.[1] Postęp w diagnostyce obrazowej, a także zwiększenie skuteczności leczenia i związane z tym wydłużenie czasu przeżycia chorych paradoksalnie zwiększyły udział wykrywanych klinicznie przerzutów do mózgu. Z danych rejestru dla USA szacuje się, że występują one u ok. 400 tys. chorych rocznie, a kolejne mniej więcej 1 tys. przypadków stanowią przerzuty do opon mózgowo-rdzeniowych.[1-4] Przerzuty do mózgu najczęściej stwierdza się w przebiegu raka płuca, dotyczy to 50 proc. chorych, w tym u ok. 25 proc. występują w momencie rozpoznania choroby. Drugą przyczyną przerzutów do mózgu u kobiet jest rak piersi, głównie jego fenotyp bez ekspresji receptorów estrogenowych (ER) lub progesteronowych (PgR) oraz naskórkowego czynnika wzrostu typu 2 (HER2), tzw. potrójnie ujemny, oraz z nadekspresją HER2 (HER2-dodatni).[5] Kolejne miejsce u obu płci zajmują nowotwory o nieokreślonym ognisku pierwotnym, przewodu pokarmowego, czerniak oraz rak nerki.[1,3,4]
Przerzuty do mózgu związane są ze złym rokowaniem. Mediana całkowitego czasu przeżycia (overall survival – OS) u chorych nieleczonych lub otrzymujących w postępowaniu objawowym steroidy kory nadnerczy lub napromienianie całego mózgowia (whole brain radiation therapy – WBRT) wynosi odpowiednio ok. 1,2 i 3-6 miesięcy.[6-8]
Zgodnie z teorią Pageta ziarna i gleby powstawanie przerzutów w określonej lokalizacji, czyli tropizm narządowy, związane jest z ekspresją genów w ognisku pierwotnym, a z drugiej strony – z oddziaływaniem pomiędzy receptorami i ligandami w ognisku przerzutowym.[9,10] Z tego powodu główne kierunki badań u chorych z obecnością przerzutów do mózgu koncentrują się na określeniu ich molekularnego podłoża oraz na poszukiwaniu skutecznych metod leczenia, a w przyszłości również zapobiegania. Tymczasem profilaktyczne (elektywne) napromienianie ośrodkowego układu nerwowego (OUN) stosuje się wyłącznie u chorych na drobnokomórkowego raka płuca.[11,12] Rola elektywnej radioterapii u chorych na zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca (NDRP) i raka piersi nie została dotychczas określona.[13,14, NCT01613482]
Radioterapia
W postępowaniu paliatywnym u chorych z nieoperacyjnymi przerzutami do mózgu stosuje się WBRT. W kilku badaniach wykazano, że odpowiedź na leczenie i czas całkowitego przeżycia u chorych napromienianych na obszar mózgu nie są związane z dawką całko...
Przez wiele lat WBRT stanowiła jedyną dostępną metodę leczenia przerzutów do mózgu. Od lat 80. coraz częściej w leczeniu pojedynczych przerzutów do mózgu stosuje się leczenie operacyjne w skojarzeniu z WBRT.[23-25] W badaniu Patchell i wsp.[23] u ...
