Praktyka kliniczna

Leczenie przeciwgrzybicze w onkologii i hematologii

Dr hab. med. Lidia Gil

Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, kierownik katedry i kliniki: prof. dr hab. med. Mieczysław Komarnicki

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Lidia Gil, Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku, Uniwersytetu Medycznego, ul. Szamarzewskiego 84, 60-569 Poznań, tel. 61 854 95 71, faks 61 854 93 56, e-mail: lidia.gil@skpp.edu.pl

Inwazyjne zakażenia grzybicze (invasive fungal infection – IFI) stanowią istotne powikłanie współczesnych terapii onkologicznych i hematologicznych, związane zarówno z chorobowością, jak i śmiertelnością w ich przebiegu. Grupa wysokiego ryzyka IFI obejmuje chorych na nowotwory hematologiczne leczonych intensywnie oraz biorców transplantacji allogenicznych komórek krwiotwórczych. Główne czynniki etiologiczne to Aspergillus spp., Candida spp., rzadziej Mucormycetes i inne grzyby pleśniowe. W pracy przedstawiono zasady leczenia potwierdzonej grzybicy, leczenia wyprzedzającego i empirycznego oraz podstawy profilaktyki przeciwgrzybiczej w oparciu o aktualne rekomendacje.

Inwazyjne zakażenia grzybicze (invasive fungal infection – IFI) stanowią istotne powikłanie współczesnych terapii onkologicznych i hematologicznych, związane zarówno z chorobowością, jak i śmiertelnością w ich przebiegu.

Wystąpienie inwazyjnego zakażenia grzybiczego wiąże się często z koniecznością odroczenia lub przerwania leczenia onkologicznego, co z kolei niekorzystnie wpływa na wyniki leczenia przeciwnowotworowego. Zidentyfikowano wiele czynników wpływających na zwiększone ryzyko wystąpienia IFI. Czynniki klasyczne obejmują m.in.:

  • neutropenię, zwłaszcza długotrwałą,
  • steroidoterapię,
  • leczenie immunosupresyjne,
  • podeszły wiek,
  • rozpoznanie ostrej białaczki,
  • transplantację allogenicznych komórek krwiotwórczych,
  • obecność protez i cewników naczyniowych.

Wymienia się także czynniki geograficzne, metaboliczne, takie jak cukrzyca czy stany przeładowania żelazem, oraz genetyczne, predysponujące do rozwoju IFI.[1] Analiza powyższych czynników pozwala na wyodrębnienie grup wysokiego ryzyka rozwoju IFI, które obejmują chorych leczonych intensywnie z powodu ostrych białaczek szpikowych i zespołów mielodysplastycznych oraz pacjentów poddawanych transplantacji allogenicznych komórek krwiotwórczych (allogeneic stem cell transplantation – alloSCT).[2-4] Intensyfikacja leczenia onkologicznego i stosowanie nowoczesnych terapii ingerujących w funkcjonowanie układu immunologicznego wpływają jednak na poszerzanie grupy ryzyka, np. o ostre białaczki limfoblastyczne i chłoniaki agresywne, co potwierdzono w ostatnim czasie.[5,6] Wśród chorych leczonych zachowawczo z powodu guzów litych, szpiczaka plazmocytowego, chłoniaków mało agresywnych i nowotworów mieloproliferacyjnych ryzyko wystąpienia IFI jest niskie, szacowane na mniej więcej 1 proc.

Najczęstsze zakażenia grzybicze u chorych leczonych z powodu nowotworów spowodowane są przez Aspergillus spp. i Candida spp. Rzadziej obserwuje się zakażenia wywołane przez Mucorales oraz Fusarium czy Scedosporium, a także Cryptococcus sp.[4]

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Leczenie inwazyjnej aspergilozy

Inwazyjna aspergiloza (invasive aspergillosis – IA) jest obecnie najczęściej występującą grzybicą inwazyjną w onkologii i hematologii, co potwierdzają analizy epidemiologiczne i [...]

Leczenie mukormykozy

Zarówno rozpoznanie, jak i leczenie zakażeń spowodowanych przez grzyby z rodzaju Mucorales stanowią współcześnie prawdziwe wyzwanie. Analizy retrospektywne wskazują na wzrost [...]

Leczenie inwazyjnych zakażeń spowodowanych przez Candida spp.

Infekcje Candida spp. stanowią obecnie 6-11 proc. wszystkich zakażeń krwi, a śmiertelność w ich przebiegu sięga 50 proc. U chorych leczonych [...]

Leczenie przeciwgrzybicze empiryczne i wyprzedzające

Empiryczne leczenie przeciwgrzybicze stosowane jest u chorych w granulocytopenii z izolowaną gorączką utrzymującą się powyżej pięciu-siedmiu dni pomimo szerokospektralnej antybiotykoterapii. Takie [...]

Profilaktyka zakażeń grzybiczych

Zapobieganie zakażeniom grzybiczym obejmuje profilaktykę środowiskową i farmakologiczną.

Podsumowanie

Pomimo postępu w leczeniu przeciwgrzybiczym jego skuteczność wynosi ok. 50 proc. Znane są czynniki warunkujące niepowodzenie terapii przeciwgrzybicznej:
Do góry