Badania kliniczne
Kacheksja – najczęstsze powikłanie zaawansowanej choroby nowotworowej
Dr hab. med. Krzysztof Krzemieniecki
Kacheksja, inaczej wyniszczenie, to brak apetytu i spadek masy ciała towarzyszące nieprawidłowościom metabolicznym. Nazwa ma źródłosłów grecki (kakos – zły, hexis – kondycja). Jeden z najbardziej znanych badaczy zjawiska kacheksji prof. Costa określił ją jako „postępujący zanik fizyczny organizmu”.
Anoreksja, czyli jadłowstręt, to obniżenie apetytu i w konsekwencji przyjmowanie mniejszych ilości pożywienia. Anoreksja często towarzyszy kacheksji, ale prawdopodobnie nie ma to związku przyczynowo-skutkowego i sama nie jest warunkiem koniecznym do rozwoju kacheksji.[1] Stan organizmu u chorych na kacheksję przypomina raczej stan towarzyszący urazom czy stanom zapalnym niż przy głodzeniu organizmu. Zaburzenia odżywiania towarzyszące chorobie nowotworowej mogą być wynikiem braku równowagi między sygnałami oreksygennymi (neuropeptyd Y – NPY) a anoreksygennymi (proopiomelanokortyna – POMC). Opisano również zwiększenie ilości brunatnej tkanki tłuszczowej zawierającej białka rozprzęgające nasilające termogenezę. Inne mechanizmy uwzględniają niedotlenienie w obrębie guza, co aktywuje czynnik transkrypcyjny HIF-1 ze wszystkimi następstwami metabolicznymi. Istnieje szereg dalszych czynników modyfikujących przebieg procesów metabolicznych u chorych z kacheksją.[2] Wiodące objawy zespołu wyniszczenia nowotworowego to:
- brak apetytu,
- niezamierzona utrata masy ciała,
- osłabienie,
- obniżenie odporności.
Uważa się, że blisko 70 proc. chorych doświadcza zaburzeń odżywiania na którymś etapie choroby nowotworowej. Zespół wyniszczenia nowotworowego najczęściej towarzyszy rakowi żołądka, trzustki, płuc, regionu głowy i szyi oraz chłoniakom nieziarniczym. Blisko 45 proc. chorych hospitalizowanych traci ok. 10 kg wagi sprzed zachorowania, a 25 proc. chorych nawet ponad 20 kg. Zespół wyniszczenia jest w istocie patologicznym, przewlekłym stanem zapalnym będącym odpowiedzią organizmu na obecność nowotworu, charakteryzującym się: