ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Jak ja to robię
Leczenie ukierunkowane molekularnie w nieoperacyjnych guzach mózgu typu SEGA
Prof. dr hab. med. Wojciech Młynarski1
Opracowała Monika Stelmach
Podwyściółkowy gwiaździak olbrzymiokomórkowy (subependymal giant cell astrocytoma – SEGA) jest guzem mózgu o lokalizacji okołokomorowej, o umiarkowanej złośliwości (II stopnia według WHO). Są to guzy wolnorosnące i relatywnie małe, do 3 cm, niezwykle rzadko większe. Pomimo niewielkich rozmiarów lokalizacja guza jest jednak niebezpieczna, ponieważ blokuje on przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego i powoduje powstanie wodogłowia, którego konsekwencją jest wzrost ciśnienia śródczaszkowego i wklinowania mózgu oraz zgon. Guz może prowadzić też do zaniku nerwów wzrokowych. SEGA rozwija się w dzieciństwie, u nastolatków i we wczesnej młodości. Można założyć, że jeśli nie pojawił się przed 25. r.ż., to ryzyko zachorowania jest minimalne. Nie do końca wiadomo, z jakimi czynnikami związany jest młody wiek zapadalności na tę chorobę. Przypuszcza się, że wraz z dorastaniem tkanka okołowyściółkowa zmienia swój charakter – komórki dojrzewają i tracą potencjał do podziału.
Guzy SEGA rozwijają się najczęściej u pacjentów ze stwardnieniem guzowatym (choroba Bourneville-Pringle’a, tuberous sclerosis complex – TSC). U podłoża TSC leżą mutacje inaktywujące jeden z dwóch genów: TSC1 na chromosomie 9 lub TSC2 na chromosomie 16. Geny te kodują białka, hamartynę i tuberynę, funkcjonujące w szlaku sygnałowym mTOR. Kompleks hamartyna-tuberyna hamuje sygnał mTOR. W przypadku mutacji w genie TSC1 lub TSC2 dochodzi do konstytutywnej aktywacji szlaku sygnałowego mTOR. Szlak ten jest odpowiedzialny za prawidłowe różnicowanie i dojrzewanie komórek tworzących głównie skórę, ośrodkowy układ nerwowy, serce, nerki, wątrobę, siatkówkę i płuca. Geny TSC1 i TSC2 należą do grupy antyonkogenów; mają wpływ na rozwój choroby nowotworowej – kontrolują wzrost i proliferację komórek nowotworowych, a także ich łączenie się ze sobą i przemieszczanie się. Zdecydowana większość przypadków TSC to wynik mutacji de novo, a u ok. 30 proc. choroba uwarunkowana jest genetycznie i dziedziczy się autosomalnie dominująco.
W przebiegu stwardnienia guzowatego dochodzi do rozwoju nowotworów niezłośliwych wielu narządów, najczęściej mózgu (SEGA), serca (rhabdomyoma), nerek (angiomyolipoma) czy skóry (angiofibroma). Sporadycznie dochodzi do złośliwej transformacji nowotworowej, głównie w przypadku guzów nerek, a rzadziej guzów mózgu.
