Terapie przełomowe
Przeciwciała monoklonalne w szpiczaku plazmocytowym
Prof. dr hab. med. Anna Dmoszyńska
Wprowadzenie immunoterapii do leczenia szpiczaka plazmocytowego, a szczególnie przeciwciał monoklonalnych, dało nadzieję wielu chorym z oporną/nawrotową postacią choroby na przedłużenie życia. Przeciwciała monoklonalne oferują nowy, różny od wcześniej stosowanych leków, mechanizm działania. Pierwsze przeciwciało monoklonalne uzyskało rekomendację FDA w listopadzie 2015 roku i w tym samym miesiącu drugie przeciwciało monoklonalne elotuzumab zostało zaaprobowane do leczenia opornych/nawrotowych postaci szpiczaka. Skojarzenie tych przeciwciał z lenalidomidem i deksametazonem daje niezwykle wysoki odsetek bardzo dobrych odpowiedzi na leczenie z negatywizacją minimalnej choroby resztkowej u części chorych.
Immunoterapia jest bardzo obiecującą formą leczenia chorób nowotworowych. W szpiczaku plazmocytowym można zidentyfikować kilka celów tej terapii. Jednym z nich są przeciwciała monoklonalne skierowane przeciwko antygenom zlokalizowanym na komórkach szpiczaka. Inne formy immunoterapii to adoptywna terapia komórkowa i szczepionki przeciwnowotworowe. Najbardziej obiecująca wydaje się blokada immunologicznych punktów kontrolnych stosowana w celu przełamania supresji układu immunologicznego. Przeciwciała monoklonalne wykazują wielokierunkowe działanie, wzmagając cytotoksyczność komórkową, aktywując dopełniacz, wzmagając fagocytozę, a także wywołując efekt bezpośredni na komórki docelowe, aktywując lub hamując różne drogi przewodzenia sygnałów komórkowych.[1,2]
Podejmowano wiele prób z przeciwciałami monoklonalnymi w szpiczaku, które w badaniach klinicznych okazały się nieskuteczne, np. alemtuzumab (anty-CD52), syltuksymab (anty-IL-6) czy anty-CD138/syndekan 1.[3] W tabeli 1 zestawiono przeciwciała monoklonalne stosowane w szpiczaku.
Szpiczak plazmocytowy jest nadal nieuleczalną chorobą nowotworową, jednak w ostatnich latach obserwujemy znaczący postęp, który przybliża nas do jej wyleczenia. W 2015 roku zarejestrowano 6 nowych cząsteczek do leczenia opornych/nawrotowych postaci szpiczaka plazmocytowego. Wśród tych cząsteczek ogromną nadzieję budzą dwa pierwsze przeciwciała monoklonalne: daratumumab i elotuzumab rekomendowane do leczenia opornych/nawrotowych postaci szpiczaka. Pojawienie się nowych leków zmieniło algorytmy leczenia tej choroby. Nowy mechanizm działania przeciwciał monoklonalnych i niezwykle wysoki odsetek bardzo dobrych odpowiedzi na leczenie napawają nadzieją chorych na szpiczaka, zwłaszcza tych z postacią nawrotową i oporną na dotychczas stosowaną terapię.
