Okiem praktyka
Patogeneza niewydolności nerek w szpiczaku plazmocytowym
Lek. Kamila Skwierawska
Dr n. med. Anna Waszczuk-Gajda
Dr hab. med. Grzegorz W. Basak
Niewydolność nerek jest powikłaniem, które może towarzyszyć wielu chorobom nowotworowym, jednak szczególnie często jest obserwowane w szpiczaku plazmocytowym (ang. multiple myeloma – MM). Wytwarzane przez klonalne plazmocyty nadmierne ilości nieprawidłowego białka monoklonalnego prowadzą do powstania zmian w cewkach nerkowych nazywanych potocznie „nerką szpiczakową”. W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego patogenezy niewydolności nerek w szpiczaku plazmocytowym, w tym pierwotnych i wtórnych przyczyn niewydolności nerek, zapobiegania oraz rokowania u chorych z tym współistniejącym powikłaniem.
W przebiegu wielu chorób nowotworowych istnieje ryzyko wystąpienia niewydolności nerek (NN). Według niektórych autorów w przypadku pacjentów z chorobami nowotworowymi w stanie krytycznym wymagających intensywnej opieki medycznej, częstość występowania ostrej niewydolności nerek może sięgać nawet 54 proc., szczególnie dotyczy ona chorych na nowotwory krwi, w tym szpiczaka plazmocytowego.[1,2,3] Wystąpienie NN może wynikać z zaostrzenia dotychczas występującej przewlekłej choroby nerek lub pojawienia się ostrej NN związanej z przebiegiem choroby nowotworowej, zastosowanym leczeniem, zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej lub obecnością przerzutów w układzie moczowym.[3] Niewątpliwie niewydolność nerek wpływa niekorzystnie na rokowanie pacjentów z chorobami nowotworowymi, ogranicza stosowanie określonego leczenia chemioterapeutycznego.[4,5] W przypadku powikłań nerkowych rozsianej choroby nowotworowej na ogół nie mają zastosowania zabiegi hemodializy. W szpiczaku plazmocytowym zaawansowana niewydolność nerek, ze względu na możliwość powrotu funkcji nerek w wyniku leczenia lub osiągnięcia remisji choroby mimo nieodwracalnego uszkodzenia nerek, stanowi jednak wskazanie do stosowania zabiegów hemodializ. W przypadku MM, jednego z częstszych nowotworów hematologicznych, istotnym elementem patogenezy niewydolności nerek jest wytwarzanie białka monoklonalnego przez klonalne plazmocyty i spowodowanie powstania nefropatii wałeczkowej, tzw. nerki szpiczakowej (ang. cast nephropathy – CN). Celem pracy jest przedstawienie współczesnych poglądów na patomechanizm powstawania niewydolności nerek związanej z MM.
Patomechanizm niewydolności nerek w szpiczaku plazmocytowym
Niewydolność nerek w MM stanowi istotny problem terapeutyczny. Leczenie tych chorych obarczone jest większą śmiertelnością niż pacjentów z prawidłową funkcją nerek. Przyczyny NN w tej chorobie możemy podzielić na:
