Prof. dr hab. n. med. Andrzej Kawecki

Szanowni Państwo,

Zapraszamy do lektury najnowszego numeru „Onkologii po Dyplomie”, który jest pierwszym w zmodyfikowanej formule. Adresatem czasopisma staną się w szerszym zakresie niż dotychczas lekarze podstawowej opieki zdrowotnej. Zacieśnienie współpracy pomiędzy lekarzami POZ a onkologami jest jednym z podstawowych warunków optymalizacji opieki oraz wyników leczenia chorych na nowotwory – zarówno w aspekcie wyleczalności, jak i szeroko pojętej jakości życia.

Onkologię w ostatnich dekadach cechuje spektakularny postęp, przekładający się na skuteczniejsze leczenie w przypadku większości nowotworów złośliwych. Niebywały rozwój dotyczy biologii molekularnej, co skutkuje lepszym poznaniem mechanizmów progresji nowotworów, a w aspekcie klinicznym aplikacją nowych metod opartych na leczeniu ukierunkowanym.

Najlepszym przykładem jest wdrożenie immunoterapii, które zmieniło rokowanie w wielu nowotworach, w tym opornych na konwencjonalną chemioterapię, takich jak rak nerkowokomórkowy, czerniak złośliwy lub niedrobnokomórkowy rak płuca.

Z kolei postęp technologiczny wiąże się z kliniczną aplikacją bardzo precyzyjnych technik radioterapii zwiększających skuteczność i bezpieczeństwo napromieniania czy też nowych metod chirurgicznych rozszerzających wskazania do leczenia operacyjnego i umożliwiających rekonstrukcję rozległych ubytków tkanek. Dzięki temu chorzy na nowotwory są leczeni bardziej skutecznie i często bez eskalacji ryzyka ciężkich działań niepożądanych. Efektem jest poprawa zmiennych przeżycia i ewolucja niektórych nowotworów, nawet w stadium rozsiewu, w choroby przewlekłe.

Należy jednak pamiętać, że istnieje inna metoda poprawy wyników leczenia, która dodatkowo nie wiąże się z wysokimi kosztami cechującymi nowe technologie. Chodzi oczywiście o wczesne rozpoznanie nowotworów. We wczesnych stopniach zaawansowania dysponujemy możliwościami leczenia zarówno skutecznego, jak i efektywnego kosztowo.

I tu właśnie kluczową rolę odgrywa czujność lekarzy pierwszego kontaktu. Wczesne objawy w przypadku wielu nowotworów są niecharakterystyczne i mogą imitować inne, mniej groźne choroby. Nieuwzględnienie w diagnostyce różnicowej ryzyka nowotworu automatycznie przekłada się na opóźnienie rozpoznania ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Do poprawy sytuacji może doprowadzić tylko ścisła współpraca pomiędzy środowiskiem onkologów a lekarzy pierwszego kontaktu oraz aktywność edukacyjna, jak choćby wspólne opracowywanie wytycznych postępowania. Takie wytyczne dotyczące wczesnego rozpoznawania nowotworów narządów głowy i szyi oraz roli lekarzy POZ w opiece nad pacjentami są już opracowane i w niedługim czasie będą dostępne.

Oprócz wczesnego rozpoznania nowotworów bardzo ważny problem stanowi zapewnienie pacjentom bieżącej opieki po przebytym leczeniu lub w trakcie przewlekłej, często wieloletniej terapii. I w tym przypadku muszą zostać wypracowane zasady współpracy pionu onkologicznego z lekarzami pierwszego kontaktu, których rola w tym zakresie powinna być znacznie szersza, niż ma to miejsce obecnie.

Podobne cele przyświecają zmianie formuły „Onkologii po Dyplomie”. Artykuły w większym stopniu niż dotąd będą zaadresowane do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, co ma stanowić platformę edukacyjną sprzyjającą optymalizacji naszej współpracy. Mam nadzieję, że realizowane zmiany spotkają się z przychylnym przyjęciem Czytelników.