Aktualności naukowe
Radioterapia plus cetuksymab lub cisplatyna u chorych z rakiem ustnej części gardła z infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)
Lek. Bartosz Spławski
Liczba chorych z HPV-zależnym rakiem ustnej części gardła sukcesywnie wzrasta i dotyczy młodszej grupy pacjentów. Pacjenci z takim rozpoznaniem mają lepsze rokowanie i wysoką przeżywalność po standardowym leczeniu skojarzonym radioterapią i cisplatyną. Nie wiadomo, czy zastąpienie cisplatyny cetuksymabem – przeciwciałem przeciwko receptorowi naskórkowego czynnika wzrostu – może zachować wysoką przeżywalność i zmniejszyć toksyczność leczenia. Zbadano, czy cetuksymab utrzyma wysoki odsetek przeżycia pacjentów i zmniejszy toksyczność wczesną i późną.
Kryteria kwalifikacyjne obejmowały: potwierdzony histologicznie rak ustnej części gardła HPV-dodatni w stopniu zaawansowania T1-T2, N2a-N3 M0 lub T3-T4, N0-N3 M0, stan sprawności 0 lub 1, wiek co najmniej 18 lat i odpowiednią funkcję szpiku kostnego, wątroby i nerek. Pacjentów losowo podzielono (1:1) na grupy otrzymujące radioterapię plus cetuksymab lub radioterapię i cisplatynę. Stratyfikacja odbywała się na podstawie kategorii T (T1-T2 vs. T3-T4), kategorii N (N0-N2a vs. N2b-N3), stanu sprawności (0 vs. 1) i historii palenia tytoniu (≤10 paczkolat vs. >10 paczkolat). Pacjenci otrzymywali dożylnie cetuksymab w dawce nasycającej 400 mg/m2 5-7 dni przed rozpoczęciem radioterapii, a następnie cetuksymab w dawce 250 mg/m2 pc. co tydzień do siedmiu dawek (łącznie 2150 mg/m2) lub cisplatynę 100 mg/m2 w dniach 1 i 22 radioterapii (łącznie 200 mg/m2). Wszyscy pacjenci otrzymywali przyspieszoną radioterapię z modulacją intensywności dawki do dawki całkowitej 70 Gy w 35 frakcjach w ciągu 6 tygodni z sześcioma frakcjami na tydzień. Pierwszorzędowym punktem końcowym był całkowity czas przeżycia, zdefiniowany jako czas od randomizacji do śmierci z dowolnej przyczyny.
Między 9 czerwca 2011 a 31 lipca 2014 r. do badania włączono 987 pacjentów, z których 849 przydzielono losowo do grupy radioterapii plus cetuksymab (n = 425) lub radioterapii plus cisplatyna (n = 424). 399 pacjentów przydzielonych do otrzymywania cetuksymabu i 406 pacjentów przypisanych do otrzymywania cisplatyny było leczonych. Po medianie czasu obserwacji wynoszącej 4,5 r. radioterapia plus cetuksymab nie spełniały kryteriów non-inferiority dla ogólnego przeżycia (współczynniki ryzyka, HR: 1,45 [jednostronny 95% górny przedział ufności (CI) 1,94], p = 0,5056). Szacowane 5-letnie przeżycie całkowite w grupie cetuksymabu wynosiło 77,9% (95% CI, 73,4-82,5) w porównaniu z 84,6% (80,6-88,6) w grupie cisplatyny. Czas przeżycia bez progresji był istotnie niższy w grupie cetuksymabu w porównaniu z grupą cisplatyny (HR: 1,72 [95% CI, 1,29-2,29], p = 0,0002; 5-letni czas przeżycia bez progresji 67,3 vs. 78,4%), a niepowodzenie lokoregionalne było istotnie wyższe w grupie cetuksymabu w porównaniu z grupą cisplatyny (HR: 2,05 [95% CI, 1,35-3,10], 5-letnie proporcje 17,3 vs. 9,9%). Proporcje ostrej umiarkowanej do ciężkiej toksyczności (77,4 vs. 81,7%, p = 0,1586) i późnej umiarkowanej do ciężkiej toksyczności (16,5 vs. 20,4%, p = 0,1904) były podobne w grupach cetuksymabu i cisplatyny.
W podsumowaniu stwierdzono, że u pacjentów z rakiem ustnej części gardła HPV-dodatnim radioterapia i cetuksymab wykazały gorsze wyniki co do całkowitego przeżycia i przeżycia wolnego od progresji w porównaniu z radioterapią i cisplatyną. Radioterapia plus cisplatyna to nadal standard leczenia u pacjentów z HPV-zależnym rakiem ustnej części gardła.