Profilaktyka
Czynniki ryzyka oraz profilaktyka raka krtani
dr hab. n. med. Krzysztof Kupisz
• Najważniejsze czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka krtani
• Stany przedrakowe wymagające szczególnej czujności i uwagi
• Zapobieganie rakowi krtani – rola pacjentów i lekarzy
Rak krtani jest drugim po raku skóry najczęściej występującym nowotworem w obrębie głowy i szyi. Wśród wszystkich nowotworów złośliwych zlokalizowanych w tym rejonie stanowi 30-40%, a biorąc pod uwagę cały ludzki organizm – 1-2,5%. Ponad 90% raków krtani to raki płaskonabłonkowe. Rak krtani o tym utkaniu histologicznym stanowi 26% wszystkich nowotworów umiejscowionych w rejonie głowy i szyi.
Znajduje się on na jedenastym miejscu wśród nowotworów u mężczyzn w średnim wieku1,2. Rocznie na świecie diagnozuje się ponad 150 000 nowych przypadków raka krtani. Zachorowalność kobiet w stosunku do mężczyzn ma tendencję stale rosnącą i wynosi w zależności od badanego regionu od 1:9 do 1:53.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów w 2016 r. zarejestrowano w Polsce 2211 nowych zachorowań na raka krtani, w tym 1902 przypadki wśród mężczyzn i 309 wśród kobiet. Większość zachorowań na nowotwory złośliwe krtani występuje po 50 r.ż. (93% zachorowań u mężczyzn i 92% u kobiet). Ryzyko zachorowania na raka krtani wzrasta z wiekiem, osiągając szczyt u mężczyzn w siódmej dekadzie życia (45/100 000), a u kobiet na przełomie piątej i szóstej dekady życia (6/100 000).
O ile w ostatnich latach w Polsce obserwujemy nieznaczny spadek zachorowań wśród mężczyzn, o tyle zachorowalność kobiet utrzymuje się na stałym poziomie. Zarówno zachorowalność, jak i umieralność z powodu nowotworów krtani w Polsce jest u obu płci wyższa niż przeciętna dla państw Unii Europejskiej. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w 2010 r. odnotowano w naszym kraju 1358 zgonów wśród mężczyzn i 169 wśród kobiet, a w 2016 r. 1419 wśród mężczyzn i 175 wśród kobiet. Przewiduje się, że w 2020 r. z powodu raka krtani umrze ponad 290 kobiet i ponad 1660 mężczyzn4.
Czynniki ryzyka
Chorzy na raka krtani zgłaszają dolegliwości w postaci:
- zaburzeń głosu (dysfonii),
- zaburzeń połykania (dysfagii)
- trudności w oddychaniu (dyspnoe).
Podstawowymi czynnikami ryzyka zachorowalności na nabłonkowe nowotwory złośliwe krtani są palenie tytoniu i picie wysokoprocentowego alkoholu5.
Papierosy i alkohol
Z powodu palenia papierosów rocznie umiera ok. 5 mln ludzi na całym świecie. Przewiduje się, że ta liczba wzrośnie w 2025 r. do 10 mln6. Wśród toksycznych składników dymu tytoniowego, którym przypisuje się właściwości karcynogenne i mutagenne, wym...
