Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego
Zaburzenia rytmu i przewodzenia serca w onkologii
lek. Beata Młot1
prof. dr hab. n. med. Piotr Rzepecki2
- Zaburzenia rytmu i przewodzenia serca w onkologii mogą być związane z lokalizacją nowotworu w mięśniu sercowym (pierwotne i wtórne guzy serca), stosowanymi lekami przeciwnowotworowymi i toksycznością terapii, np. w wyniku występowania zaburzeń elektrolitowych czy równowagi kwasowo-zasadowej
- Monitorowanie zaburzeń rytmu i przewodzenia serca musi stanowić istotną część procedury onkologicznej
Według danych WHO opartych na raporcie przygotowywanym co pięć lat przez International Agency for Research on Cancer (IARC) w 2018 r. na całym świecie na nowotwory zachorowało ok. 18,1 mln osób, a 9,6 mln chorych zmarło. Na podstawie prognoz WHO do 2040 r. nowotwór ma być diagnozowany już u 29-37 mln osób rocznie. Jednocześnie obserwuje się wydłużenie czasu całkowitego przeżycia pacjentów z chorobą nowotworową na skutek stosowania nowszych i skuteczniejszych metod leczenia. Z tego powodu coraz częściej widoczne są skutki powikłań kardiologicznych zarówno wynikających z przebiegu choroby onkologicznej, jak i stosowanego leczenia przeciwnowotworowego. Powikłania te często wpływają na decyzje dotyczące dalszego leczenia i na jakość życia chorych, którzy zakończyli leczenie i pozostają pod obserwacją onkologiczną.
W artykule przedstawiono przykłady powikłań ze strony układu sercowo-naczyniowego w postaci zaburzeń rytmu i przewodzenia serca, z którymi może się spotkać lekarz zajmujący się pacjentem z chorobą nowotworową. W zależności od czynników osobniczych i stosowanego leczenia występują one nawet u 16-36% leczonych onkologicznie1.
Zaburzenia rytmu serca dzieli się na:
- arytmie nadkomorowe, do których zalicza się dodatkowe pobudzenia nadkomorowe, częstoskurcz nadkomorowy (SVT – supraventricular tachycardia), trzepotanie przedsionków (AFI – atrial flutter) i migotanie przedsionków (AF – atrial fibrillation)
- arytmie komorowe, do których zalicza się dodatkowe pobudzenia komorowe (PVC – premature ventricular contractions), złożone komorowe pobudzenia dodatkowe, trzepotanie komór i migotanie komór (VF – ventricular fibrillation)2.
Arytmie prawdopodobnie wynikają z bezpośredniego uszkodzenia kardiomiocytów i niedokrwienia mięśnia sercowego spowodowanego skurczem naczyń wieńcowych oraz uszkodzeniem śródbłonka. Bloki przewodzenia mogą być następstwem uszkodzenia włókien przewodzących wtórnego do mikroangiopatii1.
Nowotwory serca
Pierwotne
Pierwotne nowotwory serca występują bardzo rzadko (<3 przypadków na 100 000 autopsji). Wśród nich występują nowotwory:
