Zapalenie płuc u chorych w trakcie leczenia onkologicznego istotnie zwiększa ryzyko zgonu. Głównym czynnikiem ryzyka zapalenia płuc jest cytopenia wywołana leczeniem. Z roku na rok liczba chorych immunoniekompetentnych ciągle rośnie, co wynika ze zmiany leczenia onkologicznego, wydłużenia przeżycia chorych na raka, lepszego rozpoznawania stanów obniżających odporność oraz zastosowania terapii immunomodulującej. Wdrożenie do praktyki klinicznej wytycznych dotyczących postępowania w pozaszpitalnym zapaleniu płuc (PZP) znacznie poprawiło skuteczność leczenia poprzez standaryzację antybiotykoterapii empirycznej. Chorzy z zaburzeniami odporności zazwyczaj nie podlegają ww. wytycznym, gdyż wymagają złożonego, często zindywidualizowanego leczenia, opartego na poszerzonym zakresie potencjalnych patogenów.

Podatność na infekcje, upośledzona odpowiedź immunologiczna, niecharakterystyczny obraz kliniczny i radiologiczny nierzadko utrudniają rozpoznanie zapalenia płuc w tej grupie chorych i opóźniają podjęcie odpowiedniego leczenia. Zapalenie płuc występuje u ok. 10% chorych na nowotwory wymagających hospitalizacji. Szczególnie narażeni są pacjenci z chorobami rozrostowymi układu krwiotwórczego, u których szacowane ryzyko zapalenia płuc w trakcie leczenia wynosi >30%¹, a śmiertelność z nią związana – 25-80%².

Patogeneza

Podobnie jak u chorych bez zaburzeń odporności, do zakażenia dochodzi drogą inhalacji, aspiracji, krwionośną lub przez ciągłość z okolicznych tkanek. Większość patogenów zostanie usunięta z organizmu dzięki sprawnemu systemowi śluzowo-rzęskowemu. Zarówno nowotwór, jak i jego leczenie mogą powodować zaburzenia wrodzonej i nabytej odpowiedzi na drobnoustroje. W tej sytuacji nasilony katabolizm, niedożywienie, zaburzenia mechanizmów obronnych błony śluzowej, neutropenia, zaburzenia anatomiczne związane z nowotworem oraz stały kontakt z placówkami opieki zdrowotnej przyczyniają się do zwiększonej podatności na zakażenia dolnych dróg oddechowych, w tym patogenami szpitalnymi i lekoopornymi¹. Dodatkowo u chorych na raka płuca wykazano, że palenie tytoniu jest niezależnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zapalenia płuc³. U osób poddawanych napromienianiu głowy, szyi, śródpiersia, przełyku oraz w mniejszym stopniu klatki piersiowej i brzucha, do zapalenia płuc dochodzi w wyniku zapalenia błony śluzowej poszczególnych organów¹.