Radioterapia nie jest zalecana w przypadku niepewnej diagnozy, ponieważ zastosowana przed biopsją może utrudnić ustalenie rozpoznania histopatologicznego¹³.

Zastosowanie radioterapii ma szczególne uzasadnienie w sytuacjach takich jak:

• stany bezpośredniego zagrożenia życia, np. obstrukcja dróg oddechowych, ucisk rdzenia kręgowego, wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe
• obecność nowotworu niewrażliwego na chemioterapię
• progresja nowotworowa mimo zastosowania innych form terapii.

Sposób frakcjonowania różni się w zależności od typu nowotworu i stanu pacjenta. W przypadku nowotworów hematologicznych stosuje się typowe frakcjonowanie 1,8-2 Gy/frakcję. W leczeniu guzów litych i/lub przy gwałtownie narastających objawach stosuje się dawki frakcyjne 3-5 Gy¹⁴. Skuteczność radioterapii sięga 60-70%¹⁵. Należy jednak pamiętać, że pierwszych objawów poprawy można się spodziewać dopiero po 5-7 dniach od zakończenia leczenia.

Inne formy leczenia zachowawczego

W przypadku ZŻGG spowodowanego przez schorzenia nienowotworowe wybór leczenia zależy również od przyczyny, np. w terapii ziarniniaków w przebiegu histoplazmozy stosuje się ketokonazol.

Rokowanie w ZŻGG na tle procesów nienowotworowych jest znacznie lepsze, a przeżycie sięga kilku lat¹⁶.

Leczenie chirurgiczne

Zastosowanie zabiegów chirurgicznych w przypadku ZŻGG na podłożu nowotworowym jest ograniczone. Można je rozważyć u sprawnych chorych, bez zmian przerzutowych (grasiczaki, potworniaki, raki tarczycy). Operacje takie często wymagają rekonstrukcji ŻGG. Stosuje się również bypassy przy użyciu protez politetrafluoroetylenowych.

Usunięcie operacyjne zmian łagodnych często powoduje trwałe ustąpienie objawów ZŻGG (wole zamostkowe, tętniak aorty).

Zabiegi endowaskularne i wenoplastyka

W ostatnich latach wiele ośrodków zaczęło stosować przezskórną wewnątrznaczyniową angioplastykę i zakładanie stentów jako alternatywę dla leczenia operacyjnego. Stwierdzono, że leczenie wewnątrznaczyniowe powinno być terapią pierwszego wyboru u pacjentów z powikłaniami po założeniu cewników naczyniowych i stymulatorów serca, a zabiegi otwarte – u chorych z włóknieniem śródpiersia. Skuteczność terapii wewnątrznaczyniowej jest podobna do skuteczności leczenia chirurgicznego, ale może wymagać wielu powtórnych interwencji. Ponadto rekonstrukcja chirurgiczna jest właściwym wyborem, jeśli leczenie endowaskularne jest niewskazane z uwagi na rozległość obturacji naczynia lub jeśli próba leczenia endowaskularnego zakończyła się niepowodzeniem. Mimo że zastosowanie technik endowaskularnych w większości przypadków pomaga kontrolować objawy, jest bezpieczne, a odsetek nawrotów objawów ZŻGG niski, to nie poprawiają one rokowania^17-20.

Leczenie objawowe

Jeśli pacjent z objawami ZŻGG trafia do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej czy rodzinnego, lekarz może:

• zalecić pacjentowi przyjęcie pozycji siedzącej
• maksymalnie unieść wezgłowie kozetki
• podać dożylnie steroidy
• podać leki przeciwkrzepliwe
• podać tlen do oddychania
• wezwać karetkę pogotowia, najlepiej z lekarzem.

Zastosowanie leków moczopędnych może po początkowej poprawie nasilić niestabilność krążeniową, dlatego nie poleca się ich podawania.

Na szpitalnym oddziale ratunkowym kontynuuje się leczenie objawowe i dokonuje wstępnej diagnostyki. Jeśli pacjent wcześniej nie otrzymał steroidów, należy je podać. Ich działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe jest skuteczne, zwłaszcza jeśli jest rozpoznany lub podejrzewany nowotwór hematologiczny.

Kontynuuje się tlenoterapię, obserwując stopień nasilenia duszności i saturację krwi obwodowej.

Jeśli podejrzewa się obecność skrzepliny wewnątrz naczynia (zazwyczaj u pacjentów z założonymi cewnikami centralnymi), należy zastosować terapię trombolityczną. Podstawowymi lekami z tej grupy są: streptokinaza, urokinaza i rekombinowany tkankowy aktywator plazminogenu. W celu uniknięcia nawrotu zakrzepicy stosuje się długotrwałą terapię przeciwkrzepliwą.