Leczenie paliatywne to działanie mające na celu zniesienie lub złagodzenie objawów postępującej, niepoddającej się leczeniu przyczynowemu choroby przewlekłej o niekorzystnym rokowaniu. Opieka paliatywna jest pojęciem szerszym i definiowana jest jako wszechstronna i całościowa opieka nad pacjentami w końcowym okresie życia, w tym również chorymi na nowotwór. Słowo pallium (łac.) oznacza obszerny płaszcz, palliatus (łac.) – otulanie płaszczem. Opieka paliatywna jest równoznaczna z opieką hospicyjną. Jako rzeczownik hospes (łac.) to gość, przybysz, a jako czasownik – goszczenie kogoś. Hospitium (łac.) oznacza gościnny dom, ugoszczenie.

Postępowanie paliatywne ukierunkowane jest na profilaktykę, wczesne rozpoznawanie i kompleksowe leczenie dokuczliwych objawów somatycznych, na ocenę oraz realizację potrzeb i problemów pielęgnacyjnych, obejmuje też różnorakie działania pozamedyczne łagodzące objawy i problemy towarzyszące nieuleczalnie chorym, w tym występujące w ostatnim okresie ich życia.

European Society for Medical Oncology (ESMO) Palliative Care Working Group wyróżniła:

• leczenie wspomagające/opiekę wspierającą (supportive care), których celem jest uzyskanie na każdym etapie choroby najlepszej możliwej jakości życia
• opiekę paliatywną (palliative care) prowadzoną w okresie, gdy schorzenie uznane jest za nieuleczalne
• opiekę u schyłku życia (end of life care).

Według współczesnych założeń opieka paliatywna wprowadzana jest do opieki nad chorym stopniowo, może być sprawowana równocześnie z innymi terapiami, także w okresie leczenia zmierzającego do wyleczenia lub przedłużenia życia. Czas jej prowadzenia może być różnie długi – od dni, przez tygodnie, miesiące, a nawet lata – i trwa aż do śmierci pacjenta.

Celem samej medycyny paliatywnej nie jest wyleczenie chorego ani też zatrzymanie procesu chorobowego, chociaż w niektórych sytuacjach może spowolnić rozwój choroby, a nawet wydłużyć życie. Medycyna paliatywna afirmuje życie, jednocześnie nie akceptując nienaturalnego przedłużania życia chorego u jego schyłku za wszelką cenę. Opieka paliatywna ma na celu przede wszystkim poprawę lub chociaż utrzymanie jakości życia pacjentów z nieuleczalną chorobą, także w okresie zbliżającej się śmierci, oraz łagodzenie cierpień fizycznych, psychicznych, socjalnych i duchowych. Swoim zakresem obejmuje też rodziny i bliskich chorego, wspiera ich w trakcie chorowania bliskiej osoby, a także w okresie osierocenia po jej śmierci.