ŚWIĄTECZNA DARMOWA DOSTAWA od 20 grudnia do 8 stycznia! Zamówienia złożone w tym okresie wyślemy od 2 stycznia 2025. Sprawdź >
Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego
Leczenie żywieniowe chorych na nowotwory w trakcie radioterapii
Aleksandra Czubak¹
dr n. med. i n. o zdr. Dominika Mękal2
- Ogólne informacje na temat radioterapii i jej powikłań ze strony układu pokarmowego
- Zalecenia żywieniowe w trakcie radioterapii z podziałem na napromienianie okolic głowy i szyi, brzucha i miednicy oraz klatki piersiowej
Radioterapia jest stosowana u 60-70% chorych na nowotwory. Wykorzystuje promieniowanie jonizujące w procesie miejscowego leczenia nowotworów, a jej działanie prowadzi do uszkodzenia nici DNA komórek nowotworowych. W trakcie procesu leczenia dochodzi także do uszkodzenia komórek zdrowych, takich jak komórki skóry czy śluzówek przewodu pokarmowego.
Radioterapię można podzielić w zależności od intencji leczenia na radykalną, stosowaną gdy wyleczenie jest możliwe, lub paliatywną, prowadzoną kiedy nie jest ono możliwe, a celami postępowania są poprawa jakości życia i zmniejszenie dolegliwości. Natomiast w zależności od odległości od źródła do obszaru napromieniania możemy podzielić ją na teleradioterapię, w której źródło znajduje się w pewnej odległości od napromienianej okolicy, i brachyterapię, gdy znajduje się ono w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Najczęściej stosowana jest teleradioterapia.
Radioterapia jest prowadzona zarówno samodzielnie, jak i w skojarzeniu z innymi metodami leczenia nowotworów, takimi jak: chirurgia, chemio-, hormono- czy immunoterapia. Takie kojarzenie wiąże się z wyższą skutecznością leczenia, jednocześnie jednak ze wzrostem odsetka powikłań i kosztów leczenia.
Postęp w leczeniu nowotworów osiągnięty w ciągu ostatnich kilku dekad przełożył się na poprawę odsetków przeżyć całkowitych i wydłużenie czasu do wystąpienia wznowy w wielu rodzajach nowotworów. Wiąże się on z intensywniejszym leczeniem z zastosowaniem terapii skojarzonej (wykorzystującej co najmniej dwie metody leczenia onkologicznego spośród tradycyjnych: chirurgii, radioterapii, chemioterapii), stosowaniem zazwyczaj wyższych dawek oraz dłuższą terapią. Wszystko to może prowadzić do wielu powikłań, takich jak niedokrwistość, osłabienie, leukopenia itd., z których jednym z najpowszechniejszych jest utrata masy ciała.
Utrata masy ciała jest pierwszym objawem choroby nowotworowej u 30-80% chorych (zależnie m.in. od typu i zaawansowania nowotworu oraz wieku chorych), przy czym ciężka utrata masy ciała występuje u ok. 15% pacjentów. Najbardziej narażeni na niedożywienie są chorzy z nowotworami górnego odcinka przewodu pokarmowego, nowotworami głowy i szyi oraz płuca. Niedożywienie jest negatywnym czynnikiem prognostycznym leczenia (przeżycia i jakość życia) oraz występowania powikłań. Łączy się ponadto z wydłużeniem czasu pobytu w szpitalu i zwiększeniem kosztów leczenia.