Wytyczne, algorytmy i standardy postępowania
Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych – aktualizacja zaleceń
dr hab. n. med. Daria Handkiewicz-Junak
dr n. med. Aleksandra Ledwon
- W niniejszym artykule przedstawiono najważniejsze informacje przydatne lekarzom spoza ośrodków specjalistycznych w podejmowaniu decyzji diagnostyczno-terapeutycznych u chorych ze zmianami ogniskowymi w tarczycy
W ciągu ostatnich 20-30 lat nastąpił znaczny wzrost wykrywalności guzków tarczycy. W większości przypadków są to zmiany bezobjawowe, wykryte przypadkowo i stwarzające minimalne ryzyko dla zdrowia i życia chorego, ponieważ w tym samym czasie śmiertelność z powodu raka tarczycy wzrosła jedynie minimalnie. Zarówno same dane, jak i nowe metody diagnostyczne powodują konieczność modyfikacji historycznego podejścia do leczenia i łagodnych, i złośliwych zmian w tarczycy. Zgodnie z obecnymi zasadami diagnostyki zmian guzkowych w tarczycy, stwierdzonych czy to w badaniu fizykalnym, czy w badaniach obrazowych (np. ultrasonografia [USG], tomografia komputerowa [TK] lub pozytonowa tomografia emisyjna [PET – positron emission tomography]), dalsza ich ocena jest wymagana ze względu na ryzyko raka tarczycy, niemniej nie zawsze trzeba używać do tego inwazyjnych metod diagnostycznych. Wykrycie guzka tarczycy wymaga przede wszystkim oceny klinicznej zmiany i na tej podstawie określenia dalszego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Często guzki łagodne można bezpiecznie monitorować za pomocą kontrolnych badań USG. W niektórych przypadkach w wyborze optymalnego sposobu postępowania może być pomocne badanie molekularne – obecnie w Polsce nie jest ono powszechnie dostępne ani nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Coraz powszechniej mówi się również o możliwości odroczenia leczenia operacyjnego w wyselekcjonowanych małych (<1 cm) rakach brodawkowatych. Chociaż nadal w większości przypadków stanowi ono podstawę leczenia raka tarczycy, to u części chorych leczenie to należy ograniczyć do lobektomii z cieśnią. Jeśli zaś chodzi o pacjentów poddanych całkowitej tyreoidektomii, tylko u części z nich istnieją wskazania do uzupełniającego leczenia 131 I.
Poczynione w ostatnich latach znaczne postępy w zrozumieniu biologii raka tarczycy, nowe metody diagnostyczne oraz indywidualizacja w podejściu do leczenia operacyjnego i uzupełniającej terapii jodem promieniotwórczym spowodowały konieczność aktualizacji polskich wytycznych „Diagnostyka i leczenie raka tarczycy”. Zostały one sformułowane w trakcie przygotowań do konferencji „Wokół Raka Tarczycy”, a następnie przedstawione w maju 2022 r. w Gliwicach, gdzie miała ona miejsce. W tworzeniu zaleceń wzięło udział ponad 60 autorów reprezentujących 13 towarzystw naukowych zaangażowanych w diagnostykę i leczenie raka tarczycy.