Wytyczne, algorytmy i standardy postępowania

Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych – aktualizacja zaleceń

dr hab. n. med. Daria Handkiewicz-Junak
dr n. med. Aleksandra Ledwon

Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej, oddział w Bytomiu

Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Daria Handkiewicz-Junak

Zakład Medycyny Nuklearnej i Endokrynologii Onkologicznej, oddz. w Bytomiu

Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie

ul. Wybrzeża Armii Krajowej 15, 44-100 Gliwice

e-mail: daria.handkiewicz-junak@io.gliwice.pl

  •  W niniejszym artykule przedstawiono najważniejsze informacje przydatne lekarzom spoza ośrodków specjalistycznych w podejmowaniu decyzji diagnostyczno-terapeutycznych u chorych ze zmianami ogniskowymi w tarczycy

W ciągu ostatnich 20-30 lat nastąpił znaczny wzrost wykrywalności guzków tarczycy. W większości przypadków są to zmiany bezobjawowe, wykryte przypadkowo i stwarzające minimalne ryzyko dla zdrowia i życia chorego, ponieważ w tym samym czasie śmiertelność z powodu raka tarczycy wzrosła jedynie minimalnie. Zarówno same dane, jak i nowe metody diagnostyczne powodują konieczność modyfikacji historycznego podejścia do leczenia i łagodnych, i złośliwych zmian w tarczycy. Zgodnie z obecnymi zasadami diagnostyki zmian guzkowych w tarczycy, stwierdzonych czy to w badaniu fizykalnym, czy w badaniach obrazowych (np. ultrasonografia [USG], tomografia komputerowa [TK] lub pozytonowa tomografia emisyjna [PET – positron emission tomography]), dalsza ich ocena jest wymagana ze względu na ryzyko raka tarczycy, niemniej nie zawsze trzeba używać do tego inwazyjnych metod diagnostycznych. Wykrycie guzka tarczycy wymaga przede wszystkim oceny klinicznej zmiany i na tej podstawie określenia dalszego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Często guzki łagodne można bezpiecznie monitorować za pomocą kontrolnych badań USG. W niektórych przypadkach w wyborze optymalnego sposobu postępowania może być pomocne badanie molekularne – obecnie w Polsce nie jest ono powszechnie dostępne ani nie jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Coraz powszechniej mówi się również o możliwości odroczenia leczenia operacyjnego w wyselekcjonowanych małych (<1 cm) rakach brodawkowatych. Chociaż nadal w większości przypadków stanowi ono podstawę leczenia raka tarczycy, to u części chorych leczenie to należy ograniczyć do lobektomii z cieśnią. Jeśli zaś chodzi o pacjentów poddanych całkowitej tyreoidektomii, tylko u części z nich istnieją wskazania do uzupełniającego leczenia 131 I.

Poczynione w ostatnich latach znaczne postępy w zrozumieniu biologii raka tarczycy, nowe metody diagnostyczne oraz indywidualizacja w podejściu do leczenia operacyjnego i uzupełniającej terapii jodem promieniotwórczym spowodowały konieczność aktualizacji polskich wytycznych „Diagnostyka i leczenie raka tarczycy”. Zostały one sformułowane w trakcie przygotowań do konferencji „Wokół Raka Tarczycy”, a następnie przedstawione w maju 2022 r. w Gliwicach, gdzie miała ona miejsce. W tworzeniu zaleceń wzięło udział ponad 60 autorów reprezentujących 13 towarzystw naukowych zaangażowanych w diagnostykę i leczenie raka tarczycy.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Diagnostyka zmian ogniskowych w tarczycy

Przy ocenie guzków tarczycy lekarz stara się zidentyfikować stosunkowo rzadko występujący funkcjonalnie czynny, gorący guzek wymagający leczenia oraz określić potencjalne ryzyko [...]

Leczenie operacyjne

Chorzy z rozpoznaniem cytologicznym I-III wg Bethesdy poddawani są okresowym kontrolom i ewentualnie powtórnej biopsji. Postępowanie operacyjne należy rozważyć w zmianach [...]

Leczenie uzupełniające raka tarczycy

Terapia uzupełniająca jodem promieniotwórczym (131 I) stanowi kolejny etap leczenia pacjentów z rakiem brodawkowatym lub pęcherzykowym tarczycy. Jej celem jest zniszczenie [...]

Leczenie L-tyroksyną

Istotnym elementem terapii skojarzonej raka tarczycy jest podawanie L-tyroksyny. Z jednej strony ma to na celu uzupełnienie istniejących niedoborów (leczenie substytucyjne [...]

Monitorowanie pacjenta po zakończonym leczeniu

Podstawowym celem monitorowania chorego po zakończonym leczeniu onkologicznym jest poszukiwanie ognisk nawrotu choroby oraz leczenie ewentualnych skutków ubocznych przeprowadzonego postępowania. W [...]

Podsumowanie

Choć USG tarczycy i BACC oraz postępowanie operacyjne pozostają podstawowymi metodami w diagnostyce i leczeniu zmian ogniskowych w tarczycy, wskazania do [...]

Do góry