Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego

Przerzuty nowotworowe do kości – obraz kliniczny i leczenie

lek. Jolanta Langowska1
dr hab. n. med. Monika Rucińska1,2

1Centrum Opieki Paliatywnej w Olsztynie

2Klinika Medycyny Paliatywnej i Psychoonkologii, Katedra Onkologii Collegium Medicum, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Monika Rucińska

Klinika Medycyny Paliatywnej i Psychoonkologii, Katedra Onkologii, Collegium Medicum, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

al. Wojska Polskiego 37, 10-228 Olsztyn

e-mail: monika.rucinska@uwm.edu.pl

  • Przerzuty do kości stanowią jedną z najczęstszych lokalizacji rozsiewu choroby nowotworowej. Ich obecność pogarsza rokowanie, może być nawet pośrednią lub bezpośrednią przyczyną śmierci. Odpowiednio dobrana terapia pozwala na uzyskanie zmniejszenia dolegliwości fizycznych, zapobiega zdarzeniom kostnym i poprawia jakość życia chorych

Kości stanowią obecnie trzecią (po wątrobie i płucach) co do częstości lokalizację wszystkich zmian przerzutowych u pacjentów z nowotworami. Wynika to z naturalnego przebiegu choroby nowotworowej oraz ze stosunkowo mniejszej penetracji cytostatyków do kości niż do innych tkanek. U części chorych układ kostny jest jedyną lokalizacją przerzutów. Przerzuty do kości stwierdzane są klinicznie u 30-70% pacjentów z nowotworami, w badaniu autopsyjnym obecne są nawet u 80% z nich.

Przerzuty do kości najczęściej rozwijają się w przebiegu:

  • szpiczaka mnogiego
  • raka piersi
  • raka gruczołu krokowego
  • raka płuca
  • raka pęcherza moczowego
  • raka nerki
  • raka tarczycy
  • czerniaka.

Zmiany przerzutowe w kościach najczęściej są mnogie. Izolowane przerzuty do kości rozpoznaje się tylko w 10% przypadków (głównie w przebiegu raka płuca, tarczycy, nerki).

Najczęściej lokalizują się w:

  • kręgach
  • kościach miednicy
  • kościach długich (udowa, ramienna)
  • kościach czaszki
  • żebrach
  • mostku.

Patofizjologia

Do rozsiewu nowotworu do kości dochodzi najczęściej drogą krwiopochodną, rzadziej przez bezpośrednie naciekanie struktur kostnych przez nowotwór, sporadycznie drogą układu limfatycznego. W początkowej fazie ogniska przerzutowe rozwijają się w części gąbczastej, a następnie obejmują kość zbitą.

Mechanizm indukcji procesu osteolizy w miejscu przerzutu jest związany z bezpośrednią adhezją komórek nowotworowych do kości oraz uwalnianiem przez nie związków stymulujących aktywność osteoklastów. W prawidłowych warunkach fizjologiczna przebudow...

Osteoblasty i komórki macierzy kostnej uwalniają też wiele mediatorów stymulujących komórki nowotworowe do osiedlania się w kości, np. IL-1, TNF-α, integryny i chemokiny. Komórki zarówno zrębu kości, jak i nowotworowe produkują też czynniki wzrostowe, np. transformujący czynnik wzrostu (TGF-β – transforming growth factor-β) i insulinopodobny czynnik wzrostu (IGF – insulin-like growth factor), które stymulują podziały i hamują apoptozę komórek nowotworowych oraz zwrotnie aktywizują komórki nowotworowe do produkcji czynników, takich jak PTHrP, prostaglandyna E2 czy IL-11. Czynniki te stymulują z kolei resorpcję kości w mechanizmie aktywacji układu RANK/RANKL.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Obraz kliniczny

Objawami klinicznymi przerzutów nowotworowych do kości są:

Diagnostyka

Charakterystyczny obraz kliniczny sprawia, że rozpoznanie wstępne rozsiewu do kości można ustalić na podstawie dokładnego badania podmiotowego i przedmiotowego. Konieczne jest [...]

Leczenie

Celem leczenia jest miejscowa kontrola guza, zapobieganie powstawaniu kolejnych przerzutów, zachowanie lub przywrócenie funkcji kośćca, zmniejszenie liczby tzw. zdarzeń (powikłań) kostnych [...]

Podsumowanie

Przerzuty do kości stanowią jedną z najczęstszych lokalizacji rozsiewu choroby nowotworowej. Ich obecność pogarsza rokowanie, może być nawet pośrednią lub bezpośrednią [...]

Do góry