Immunoterapia z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych
Część 1. Wskazania refundacyjne i ogólna charakterystyka toksyczności
dr n. med. Renata Pacholczak-Madej
- Niniejszy artykuł stanowi wstęp do cyklu prac dotyczących działań niepożądanych związanych z immunoterapią. Ma na celu przybliżenie najważniejszych elementów tej metody leczenia, takich jak mechanizm działania, wskazania refundowane w Polsce, ogólna charakterystyka toksyczności i sposoby leczenia dotkniętych nią pacjentów. Szczególny nacisk został położony na rolę lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) w opiece nad pacjentem leczonym z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych
Immunoterapia z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych jest dostępną formą leczenia od niespełna dekady. W diametralny sposób zmieniła dotychczasowe rokowanie dotyczące pacjentów. Charakteryzuje się odmienną dynamiką działania i innym spektrum działań niepożądanych niż te, które są zazwyczaj kojarzone z leczeniem przeciwnowotworowym chemioterapią.
Z każdym rokiem pojawia się coraz więcej zarejestrowanych wskazań do immunoterapii i rośnie liczba chorych leczonych za pomocą tej metody. W celu zapewnienia najlepszej opieki pacjentowi onkologicznemu konieczna jest współpraca wielodyscyplinarna, szczególnie w zakresie zarządzania działaniami niepożądanymi.
Jak zostało już wspomniane, immunoterapia z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych zrewolucjonizowała sposób leczenia w przypadku wielu nowotworów. Jej odkrywcy – James P. Allison z USA oraz Tasuku Honjo z Japonii – zostali w 2018 r. uhonorowani Nagrodą Nobla w dziecinie medycyny i fizjologii. Już wcześniej, bo w 2013 r., prestiżowy magazyn naukowy „Science” ogłosił immunoterapię nowotworów przełomem roku1.
Pierwsze cząsteczki działające na synapsę immunologiczną zostały zarejestrowane w 2011 i 2014 r. Były to chronologicznie: ipilimumab oraz niwolumab i pembrolizumab. Obecnie leki te są refundowane w Polsce w ramach programów lekowych Ministerstwa Zdrowia w leczeniu pacjentów z nowotworami litymi i hematologicznymi jako monoterapia, terapia skojarzona oraz w połączeniu z chemioterapią. Do niedawna były stosowane głównie w leczeniu paliatywnym, którego podstawowym celem jest wydłużenie życia i poprawa jego jakości. Obecnie jednak substancje te są zarejestrowane również w leczeniu uzupełniającym, konsolidującym. Trwają także badania nad leczeniem indukcyjnym.
Niewątpliwie z chorymi w trakcie lub po immunoterapii będą spotykać się już nie tylko onkolodzy, lecz także lekarze innych specjalności, z uwagi na jej rosnące zastosowanie, przewlekłość leczenia i szerokie spektrum działań niepożądanych.
Lekarze POZ stoją na pierwszej linii frontu, to właśnie z nimi bowiem najczęściej kontaktują się pacjenci onkologiczni między cyklami leczenia. Z tego względu świadomość, jak wygląda proces terapii, jakich powikłań należy się spodziewać, jak z nic...
