Czerniaki złośliwe skóry, błon śluzowych, naczyniówki oka czy opon mózgu mieszczą się wśród 20 najczęściej rozpoznawanych nowotworów złośliwych. Czerniaki złośliwe skóry w niemal połowie przypadków są indukowane mutacją w genie BRAF, której obecność wiąże się z agresywnym przebiegiem klinicznym. Do niedawna MM w zaawansowanych stadiach nieuchronnie kończyły się śmiercią. Zastosowanie immunoterapii oraz inhibitorów szlaku BRAF/MEK znamiennie poprawiło rokowanie. Leki z tych grup stosowane są pojedynczo lub w skojarzeniu jako uzupełnienie radykalnej terapii miejscowej oraz w chorobie zaawansowanej.

Dane dotyczące zapadalności na czerniaki złośliwe

Czerniaki pochodzą z neuroektodermalnych komórek melanocytarnych. W ponad 90% przypadków rozwijają się w skórze. Pozostałe 10% powstaje w nabłonkach śluzówki dróg oddechowych, pokarmowych lub moczowo-płciowych, a także w błonie naczyniowej oka czy w oponach mózgu. Jest wiele podtypów MM, z czego największe znaczenie kliniczne wg klasyfikacji World Health Organization (WHO) mają:

• czerniak szerzący się powierzchownie (superficial spreading melanoma)
• czerniak guzkowy (nodular melanoma)
• czerniak z plamy soczewicowatej (lentigo maligna melanoma)
• czerniak podpaznokciowo-kończynowy (acral lentiginous melanoma)¹.

Co roku na świecie rozpoznawanych jest blisko 130 000 przypadków czerniaków². Pod względem częstości jest to 16 najczęściej rozpoznawany nowotwór złośliwy u mężczyzn i 15 u kobiet na świecie. W Polsce MM występuje względnie rzadko. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów rocznie odnotowuje się mniej więcej 3800 zachorowań, z czego 1800 u mężczyzn i 2000 u kobiet, oraz ok. 1410 zgonów – odpowiednio 700 u mężczyzn i 710 u kobiet^3,4. Zachorowalność na MM dynamicznie wzrasta – w ciągu 30 lat zaobserwowano 3-krotny wzrost. Mediana wieku zachorowania wynosi blisko 50 lat i jest podobna u obu płci.

Czynnikami ryzyka sprzyjającymi wystąpieniu czerniaka są m.in. promieniowanie ultrafioletowe naturalne (szczególnie w dzieciństwie i młodym wieku) i sztuczne (źródłem są łóżka opalające, solaria itp.), stałe drażnienie mechaniczne lub chemiczne, niska zawartość barwnika w skórze, liczne znamiona barwnikowe oraz – najrzadziej – predyspozycje genetyczne (np. mutacja w genach: CDKN2A, CDKN2B, CDK4, BRCA2, XP)¹. Ochrona przed nadmiernym działaniem promieniowania ultrafioletowego stanowi najważniejszy element profilaktyki pierwotnej czerniaka.