Zastosowanie immunoterapii z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych w onkologii jest coraz powszechniejsze w związku z rosnącą liczbą wskazań rejestracyjnych i refundowanych w Polsce w ramach programów lekowych Ministerstwa Zdrowia. W codziennej praktyce klinicznej zastosowanie mają obecnie preparaty działające na receptor lub ligand programowanej śmierci komórki 1 (PD-1/PD-L1 – programmed cell death-1; np. niwolumab, pembrolizumab, atezolizumab) oraz receptor 4 związany z limfocytami cytotoksycznymi (CTLA-4 – cytotoxic T-lymphocyte-associated protein 4; np. ipilimumab). Podawane są one w ramach monoterapii (np. w leczeniu uzupełniającym czerniaka, rozsianego czerniaka, rozsianego raka płuca w II linii, nieoperacyjnego raka pęcherza moczowego w II linii), terapii skojarzonej (niwolumab z ipilimumabem w I linii rozsianego czerniaka, międzybłoniaka opłucnej czy raka nerki) oraz w skojarzeniu z chemioterapią (w rozsianym raku płuca w I linii). Obecnie obowiązująca lista refundacyjna pochodzi z marca 2023 r. – dostępna jest na stronie Ministerstwa Zdrowia, była też przytoczona w części 1 niniejszego cyklu artykułów dotyczących powikłań występujących u pacjentów w trakcie immunoterapii z wykorzystaniem inhibitorów punktów kontrolnych ze szczególnym uwzględnieniem roli lekarza POZ w kompleksowej opiece nad pacjentem onkologicznym.

Tematem obecnej części są toksyczności gastrologiczne i trzustkowe. Działania niepożądane dotyczące przewodu pokarmowego są dość rozległym zagadnieniem, a w literaturze opisywano przypadki zapalenia przełyku, celiakię, zapalenie pęcherzyka żółciowego czy gastroparezę¹ – stanowią one jednak kazuistykę. Dlatego w niniejszym artykule zostały opisane najczęstsze postaci działań niepożądanych w obrębie przewodu pokarmowego, czyli biegunka i zapalenie jelit związane z immunoterapią, a także powikłania trzustkowe.

Toksyczności gastrologiczne

Działania niepożądane w przewodzie pokarmowym występują najczęściej pod postacią biegunek i zapalenia jelit. Rozróżnienie tych dwóch powikłań jest raczej arbitralne – reprezentują one tę samą jednostkę chorobową z podobnymi zmianami histopatologic...