Farmakoterapia
Praktyczne wskazówki dotyczące profilaktyki wymiotów w czasie chemioterapii
mgr Aleksandra Czubak
dr n. med. i n. o zdr. Dominika Mękal
- Częstymi i niebezpiecznymi dla zdrowia działaniami niepożądanymi terapii przeciwnowotworowej są wymioty. Dzięki farmakoterapii w połączeniu z dietoterapią te dolegliwości można złagodzić. Istnieje wiele zaleceń dietetycznych, które warto stosować przy wymiotach towarzyszących chemioterapii (CTH – chemotherapy) – o tym traktuje niniejszy artykuł
Wymioty są częstymi i niepokojącymi działaniami niepożądanymi terapii przeciwnowotworowej – odnotowano je u ok. 20-30% pacjentów onkologicznych. Częste wymioty mogą być niebezpieczne dla zdrowia, ponieważ zwiększają prawdopodobieństwo zaburzeń elektrolitowych oraz odżywiania. Mogą prowadzić do pogorszenia samopoczucia, w dalszej perspektywie zaś – opóźnienia procesu leczenia, a nawet jego przerwania.
Chemioterapia jest metodą systemową, która wpływa na cały organizm. Chemioterapeutyki zaburzają proces podziału komórek nowotworowych, ale mogą wpływać także na zdrowe komórki. Do negatywnych wpływów leków na przewód pokarmowy należą: wymioty, biegunki, zaparcia oraz pogorszenie trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. Najczęściej do nudności i wymiotów przyczyniają się: cisplatyna, karboplatyna, cyklofosfamid, dakarbazyna, chlormetyna, doksorubicyna, a objawy utrzymują się zwykle przez godzinę do kilkudziesięciu godzin po ich podaniu.
Długotrwałe stosowanie CTH może prowadzić do pogorszenia stanu odżywienia. Chorzy dobrze odżywieni i stosujący zasady zdrowego żywienia lepiej znoszą działania niepożądane leczenia cytostatycznego, są bardziej odporni na wtórne zakażenia, następuje u nich szybsza odbudowa zniszczonych tkanek nienowotworowych. Celem diety w trakcie CTH jest profilaktyka utraty masy ciała i niedożywienia oraz niwelowanie lub łagodzenie działań niepożądanych zastosowanego leczenia. Najczęstsze w chemioterapii związane są z neutropenią, małopłytkowością, niedokrwistością, objawami ze strony przewodu pokarmowego (m.in. nudności, wymioty, biegunka, zaburzenia trawienia i wchłaniania). Pacjenci onkologiczni mogą odczuwać wczesne uczucie sytości, zaburzenia smaku, kserostomię, brak apetytu, cierpieć na zapalenie błon śluzowych. Wszystkie te symptomy przyczyniają się do niedożywienia i obniżenia efektywności leczenia. Dzięki farmakoterapii w połączeniu z dietoterapią wymienione dolegliwości występujące podczas leczenia można złagodzić1.
Czynniki ryzyka wymiotów, ich rodzaje
Każdy chory może doświadczać różnych objawów niepożądanych, które występują w trakcie lub po chemioterapii. Niektóre czynniki, takie jak wiek, płeć, incydenty powtarzających się wymiotów w przeszłości, czynniki lękowe (np. stres) lub medyczne zwią...
