Pacjent w trakcie leczenia onkologicznego

Zespół ucisku rdzenia kręgowego – ostry stan neurologiczny w onkologii

dr n. med. Justyna Pigońska1
dr hab. n. med. Marta Banach2

1Uniwersyteckie Centrum Pediatrii im. Marii Konopnickiej, Centralny Szpital Kliniczny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2Klinika Neurologii, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum w Krakowie

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Marta Banach

Klinika Neurologii, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum w Krakowie

ul. Jakubowskiego 2, 30-688 Kraków

e-mail: martabanach@yahoo.com

  • Ucisk rdzenia kręgowego wymaga pilnej diagnostyki i leczenia, może bowiem być związany z fazą rozsiewu nowotworu albo – rzadziej – z początkową manifestacją choroby lub jej nawrotu. Tej problematyce został poświęcony niniejszy artykuł

Ostre uszkodzenie rdzenia kręgowego to heterogenna grupa jednostek chorobowych o różnej etiologii, objawach klinicznych i radiologicznych. W przypadku nagłego wystąpienia niedowładu, porażenia kończyn dolnych lub porażenia czterokończynowego, zaburzeń zwieraczy i tzw. ciętych zaburzeń czucia zalecana jest pilna diagnostyka obrazowa w celu wykluczenia zmian w rdzeniu, zwłaszcza kompresyjnych – pourazowych, rozrostowych i przerzutów. W kolejnym etapie poszukuje się przyczyn potwierdzających tło infekcyjne, obecności zmian typu malformacji naczyniowej czy też niedokrwienia1,2.

Uszkodzenia rdzenia ze względu na etiologię można podzielić na:

  • infekcyjne i poinfekcyjne, a wśród nich:
    • pierwotne zapalenie rdzenia, w tym towarzyszące zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych
    • zmiany zapalne ograniczone (ropień nadtwardówkowy)
    • poinfekcyjne, np. pogrypowe
  • pourazowe
  • udary rdzenia
  • guzy rdzenia, które dzielą się na:
    • pierwotne
    • przerzutowe
  • po narażeniu na czynniki fizyczne (po napromienianiu, w chorobie dekompresyjnej, po porażeniu prądem)
  • w przebiegu zespołu paraneoplastycznego
  • metaboliczne (w cukrzycy, anemii złośliwej, chorobach wątroby)
  • toksyczne (spowodowane m.in. związkami fosforoorganicznymi, środkami kontrastującymi, anestetykami podawanymi dokanałowo)
  • zapalenie pajęczynówki
  • autoimmunologiczne, w tym:
    • stwardnienie rozsiane (SM – sclerosis multiplex)
    • zapalenie rdzenia kręgowego i nerwów wzrokowych (NMO – neuromyelitis optica), czyli choroba Devica
    • poszczepienne/poinfekcyjne (do 3 miesięcy) ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia (ADEM – acute disseminated encephalomyelitis)
  • kolagenozy (toczeń układowy i inne choroby tkanki łącznej).

Anatomia

Znajomość anatomiczna budowy rdzenia jest bardzo przydatna w zrozumieniu zasad patomechanizmów chorób rdzenia, zasad diagnostyki i leczenia3.

Rdzeń kręgowy znajduje się w kanale kręgowym i rozciąga się na długości mniej więcej 40-50 cm od rdzenia przedłużonego (na umownym poziomie otworu wielkiego) do poziomu drugiego kręgu lędźwiowego. Kończy się stożkiem końcowym na poziomie L1-L2 prz...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Radiologiczne cechy uszkodzenia rdzenia

Rezonans magnetyczny (MR) uznawany jest za standardowe badanie rdzenia kręgowego. Przy poprzecznym zapaleniu rdzenia w blisko 60% przypadków stwierdzane są izo- [...]

Neurofizjologia w uszkodzeniach rdzenia

Elektroneurografia (ENG), czyli badanie nerwów, oraz elektromiografia (EMG), tj. badanie mięśni, nie są konieczne do rozpoznania uszkodzenia rdzenia, niemniej są pomocne [...]

Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego

Badanie to jest pomocne w potwierdzeniu infekcyjnej przyczyny uszkodzenia rdzenia. W przypadku zakażeń bakteryjnych obecna jest podwyższona liczba komórek wielojądrowych, a [...]

Zapalenie rdzenia

Ostre zapalenie rdzenia może rozwinąć pełny obraz kliniczny w ciągu kilku godzin do 2 tygodni. Pacjenci skarżą się na ból, zaburzenia [...]

Guzy rdzenia

Guzy rdzenia dzielą się na pierwotne i przerzutowe. Do typowych objawów klinicznych należą bóle pleców, a także o charakterze korzeniowym, niedowłady [...]

Guzy pierwotne rdzenia

Występują rzadko – stanowią 4-10% wszystkich guzów OUN. Częściej stwierdzane są u dzieci niż u dorosłych. Charakteryzują się powolnym przebiegiem i [...]

Guzy przerzutowe do rdzenia

Występują rzadko (ok. 1% pacjentów z chorobami nowotworowymi, głównie w stadium zaawansowanym). U blisko 30% chorych z przerzutami do rdzenia stwierdza [...]

Leczenie ostrego uszkodzenia rdzenia

Leczenie przyczynowe zależy od mechanizmu uszkodzenia. W przypadku guzów rdzenia rozważa się postępowanie operacyjne z zastosowaniem technik monitorowania śródoperacyjnego w celu [...]

Podsumowanie

Ostre uszkodzenie rdzenia kręgowego jest stanem nagłym wymagającym pilnej diagnostyki mającej na celu zlokalizowanie miejsca uszkodzenia oraz określenie przyczyny wystąpienia objawów [...]
Do góry