Farmakoterapia
Istotne klinicznie interakcje między lekami onkologicznymi a dietą, suplementami diety i ziołami
dr hab. n. farm. Katarzyna Regulska
- Każda substancja czynna stosowana przewlekle, w sposób niekontrolowany i w nieodpowiednim kontekście klinicznym, może być szkodliwa. Przyjmowanie niektórych witamin, minerałów i ekstraktów roślinnych może mieć negatywne konsekwencje w onkologii, ponieważ często wpływa na zwiększoną zachorowalność na niektóre typy nowotworów, a także zmniejsza bezpieczeństwo i skuteczność leków przeciwnowotworowych i wspomagających. Zagadnienia te zostały szczegółowo omówione w niniejszym artykule
Powszechna konsumpcja produktów witaminowych, mineralnych i roślinnych
Łatwy i nielimitowany dostęp do leków bez recepty (OTC – over-the-counter drug) i suplementów diety zawierających witaminy, minerały oraz składniki pochodzenia roślinnego powoduje, że produkty te złudnie funkcjonują w świadomości publicznej jako całkowicie bezpieczne i pozbawione działań niepożądanych, a ich zażywanie może spowodować wzrost jakości życia. W taki też sposób kreowany jest ich obraz medialny. Z tego powodu są stosowanie powszechne również przez pacjentów onkologicznych. Według szacunków European Society of Medical Oncology (ESMO) tendencja ta dotyczy nawet 60-80% osób ze zdiagnozowaną chorobą nowotworową, przede wszystkim kobiet, osób niepalących i o wyższym statusie ekonomicznym1, a wg danych amerykańskich oraz niemieckich – również chorych z rakiem piersi2,3. Pomimo dużej skali zjawiska aż 38-85% chorych nie konsultuje wymienionych form samoleczenia z klinicystami, pozostawiając decyzyjność w tym zakresie środowiskom pozamedycznym. Wyniki badań ankietowych wskazują, że przyczyną braku komunikacji na linii pacjent i personel medyczny w tym zakresie są (począwszy od najczęstszych)3,4:
- brak wyraźnego zapytania ze strony klinicystów
- ograniczenia czasowe podczas konsultacji lekarskich
- poczucie pacjenta o nieistotności informacji o samoleczeniu tymi preparatami
- poczucie zażywających te substancje o niewystarczającej wiedzy personelu medycznego
- obawa przed dezaprobatą.
Jednocześnie w innym badaniu wykazano, że dodanie ukierunkowanego pytania do standardowego wywiadu medycznego zwiększyło poziom ujawnienia informacji o stosowanych specyfikach roślinnych, mineralnych i witaminowych o 34%, potencjalnie podnosząc bezpieczeństwo procesu planowania oraz prowadzenia leczenia onkologicznego5.
Wobec powszechnej oraz niekontrolowanej konsumpcji produktów leczniczych wydawanych bez recepty i suplementów diety w 2021 r. przeprowadzono w Niemczech badania wśród populacji chorych z nowotworami. Na ich podstawie ustalono, że najczęściej stosowanymi suplementami przez tę grupę były:
