Wczesna diagnostyka

Wskazówki dotyczące nadzoru onkologicznego u pacjenta ze stwierdzoną marskością wątroby

Katarzyna Hossa
prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Wojciesko, MD, PhD, AGAF

Klinika Chorób Przewodu Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Wojciesko, MD, PhD, AGAF

Klinika Chorób Przewodu Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Kopcińskiego 22, 90-153 Łodź

e-mail: ewa.malecka-panas@umed.lodz.pl

  • Niniejszy artykuł został poświęcony tematyce raka wątrobowokomórkowego (HCC – hepatocellular carcinoma), którego przyczyną w 80-90% jest marskość wątroby. W artykule opisano skuteczne metody diagnostyki HCC

Rak wątrobowokomórkowy jest poważnym problemem zdrowia publicznego. Szacuje się, że 80-90% nowych przypadków tej jednostki chorobowej rozwija się na podłożu marskiej wątroby1. Guzki regeneracyjne przechodzą w dysplastyczne (zmiany przednowotworowe o niskim i wysokim stopniu dysplazji), a następnie złośliwe. Proces ten trwa zazwyczaj 4-12 miesięcy2,3.

Głównym celem nadzoru onkologicznego jest zmniejszenie umieralności pacjentów z marskością wątroby. Badania przesiewowe pozwalają na wykrycie HCC przed wystąpieniem objawów klinicznych – w stadium bardzo wczesnym (kiedy występuje pojedyncza zmiana <2 cm) oraz wczesnym (kiedy spełnione są kryteria mediolańskie, tzn. pojedyncza zmiana ≤5 cm lub ≤3 zmiany, każda ≤3 cm, po wykluczeniu nacieku naczyniowego HCC), co poprawia rokowanie4.

Zgodnie z wytycznymi European Association for the Study of the Liver (EASL) najlepszą metodą nadzoru jest badanie ultrasonograficzne (USG) przeprowadzane w odstępach 6 miesięcy. Zalecenie to dotyczy wszystkich pacjentów z marskością wątroby bez względu na czynnik etiologiczny, wyłączając chorych z zaawansowaną marskością, którzy nie zostali zakwalifikowani do leczenia transplantacyjnego. Pacjentom, u których stwierdzono guzek w wątrobie o średnicy <1 cm, badanie USG przeprowadza się co 3-4 miesiące z możliwością wydłużenia tego okresu po upływie roku5.

Epidemiologia

Rak wątrobowokomórkowy jest na szóstej pozycji pod względem zachorowalności na nowotwory złośliwe oraz czwartą przyczyną zgonu z powodu nowotworów złośliwych na świecie6. Zapadalność wzrasta z wiekiem, osiągając szczyt ok. 70 r.ż. i występuje 2-4 razy częściej u mężczyzn niż kobiet3,7.

W Polsce zachorowania na pierwotnego raka wątroby sięgają 1% wszystkich nowotworów złośliwych. Rocznie z powodu HCC umiera blisko 2000 osób8.

Czynnik etiologiczny HCC, który zwykle jest również przyczyną marskości wątroby, można ustalić u >90% pacjentów. Do najczęstszych z nich należą4:

  • przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus)
  • przewlekłe zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV – hepatitis C virus)
  • nadmierne spożywanie alkoholu
  • niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
  • ekspozycja na aflatoksyny i preparaty hormonalne (anaboliki, środki antykoncepcyjne).

Pacjenci z grupy wysokiego ryzyka

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Pacjenci z grupy wysokiego ryzyka

Nadzór onkologiczny nad chorymi z marskością wątroby jest efektywną strategią profilaktyki wtórnej, której celem jest wczesne wykrycie guza i szybkie wdrożenie [...]

Badania wykorzystywane w nadzorze onkologicznym

Badania wykorzystywane w nadzorze onkologicznym są efektywne kosztowo oraz akceptowalne zarówno przez lekarzy, jak i pacjentów, a ich wdrożenie spełnia kryteria [...]

Algorytm ponownego wzywania chorego na badania kontrolne

W przypadku wykrycia zmiany, której wielkość jest

Obraz kliniczny raka wątrobowokomórkowego

We wczesnej fazie HCC nie daje zazwyczaj żadnych objawów lub są one maskowane symptomami związanymi z marskością. Do późniejszych dolegliwości, na [...]

Kryteria rozpoznania raka wątrobowokomórkowego

W przeciwieństwie do innych nowotworów rozpoznanie HCC można postawić na podstawie nieinwazyjnych badań obrazowych z kontrastem (czterofazowej TK lub czterofazowego MR). [...]

Podsumowanie

U pacjentów z marskością wątroby (niezależnie od etiologii) zaleca się wdrożenie efektywnych metod nadzoru. W przypadku małych zmian istnieje duża szansa [...]

Do góry