Różnica między zaprzestaniem terapii a eutanazją

Należy odróżnić zaprzestanie terapii od eutanazji, która jest w Polsce nielegalna. Pierwsze oznacza rezygnację z działań medycznych, które przedłużają życie pacjenta w terminalnym stadium choroby, natomiast eutanazja to aktywne działanie mające na celu skrócenie życia chorego. Warto zaznaczyć, że w polskim prawie nie funkcjonuje też pojęcie samobójstwa wspomaganego, które w niektórych krajach jest legalne.

W kontekście opieki nad pacjentem w stanie terminalnym niezwykle istotne jest rozróżnienie między zaprzestaniem terapii a eutanazją. Choć oba te pojęcia dotyczą sytuacji końca życia, ich znaczenie – zarówno etyczne, jak i prawne – jest diametralnie różne.

Zaprzestanie terapii – inaczej określane jako odstąpienie od terapii daremnej – polega na świadomej decyzji lekarza o rezygnacji z dalszego stosowania procedur medycznych, które nie przynoszą już pacjentowi korzyści zdrowotnych, a jedynie przedłużają proces umierania. Takie działania są uzasadnione zarówno medycznie, jak i etycznie – ich celem nie jest przyspieszenie śmierci, lecz poszanowanie godności pacjenta, jego prawa do spokojnego umierania oraz unikanie niepotrzebnego cierpienia. Zaprzestanie terapii jest zgodne z obowiązującym w Polsce prawem, pod warunkiem że decyzja ta została podjęta na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, w zgodzie z zasadami etyki zawodowej i standardami leczenia.

Z kolei eutanazja stanowi celowe i aktywne działanie mające na celu zakończenie życia pacjenta – na jego prośbę lub za zgodą – w celu skrócenia cierpienia. Może przybierać formę podania środka farmakologicznego wywołującego śmierć. W świetle polskiego prawa eutanazja jest zabroniona i traktowana jako przestępstwo przeciwko życiu, niezależnie od motywów osoby dokonującej takiego czynu. Kodeks karny nie przewiduje w tym zakresie żadnych wyjątków.

Warto również zauważyć, że samobójstwo wspomagane, czyli udzielenie choremu pomocy w samodzielnym zakończeniu życia (np. przez przepisanie śmiertelnej dawki leków), również nie jest dopuszczalne w polskim systemie prawnym. W przeciwieństwie do niektórych krajów, takich jak Szwajcaria, Holandia i Kanada, w Polsce nie istnieje instytucja prawna, która pozwalałaby lekarzowi na uczestnictwo w tego rodzaju działaniach – byłoby to również traktowane jako przestępstwo.

Reasumując: kluczową różnicą między zaprzestaniem terapii a eutanazją jest intencja działania. W przypadku zaprzestania terapii celem jest powstrzymanie się od działań przedłużających cierpienie, natomiast eutanazja to aktywne spowodowanie śmierci. Zrozumienie tego rozróżnienia ma fundamentalne znaczenie dla właściwego postępowania medycznego, a także dla ochrony praw pacjenta i lekarza.

Opieka paliatywna jako alternatywa

W przypadku zaprzestania terapii kluczowe znaczenie ma zapewnienie pacjentowi opieki paliatywnej, która obejmuje:

• łagodzenie bólu i innych objawów (np. duszności, nudności, lęku)
• wsparcie psychologiczne i duchowe dla pacjenta oraz jego rodziny
• pomoc w godnym umieraniu i poszanowaniu woli pacjenta.

Opieka paliatywna powinna obejmować również pomoc w organizacji hospicjum domowego, by pacjent mógł umrzeć w warunkach, które są dla niego najdogodniejsze.

Problemy prawne związane z zaprzestaniem terapii w Polsce

Polskie prawo nie zawiera jednoznacznych przepisów dotyczących sytuacji, w której chory nie jest zdolny do wyrażenia swojej woli. Brak regulacji dotyczących testamentu życia oznacza, że lekarze muszą niekiedy podejmować decyzje oparte na ogólnych zasadach etyki i prawa.

Kolejnym problemem jest możliwość pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności karnej, jeśli rodzina pacjenta nie zgadza się z decyzją o zaprzestaniu terapii. W Polsce brakuje również tutaj jasnych wytycznych dotyczących stosowania sedacji paliatywnej, co może prowadzić do kontrowersji prawnych.

Podsumowanie

Zaprzestanie terapii u pacjenta terminalnego to temat, który łączy kwestie medyczne, etyczne i prawne. Polskie regulacje zapewniają pacjentom prawo do odmowy leczenia, niemniej wciąż brakuje kompleksowych regulacji dotyczących testamentu życia i procedur podejmowania decyzji w przypadkach niejednoznacznych. Planowane zmiany legislacyjne powinny skupić się na lepszej ochronie praw pacjentów i wsparciu lekarzy w podejmowaniu tak trudnych decyzji, jaką jest niewątpliwie zaprzestanie terapii u chorego terminalnego.