Szanowni Państwo,

Koleżanki i Koledzy!

Artykuły zawarte w tym numerze Pediatrii po Dyplomie tworzą pewną całość, której wspólnym mianownikiem jest wskazanie drogi postępowania diagnostycznego w przypadku wystąpienia określonych objawów klinicznych, z którymi spotyka się lekarz w codziennej praktyce.

Tematem trzech pierwszych artykułów są zagadnienia związane z odpornością dziecka. Omówione są w nich objawy kliniczne, począwszy od rzadkich, lecz niepokojących, wskazujących na pierwotne niedobory odporności, po bardzo powszechny problem, jakim są częste zakażenia dróg oddechowych. Oba zagadnienia dotyczą bardzo określonych standardów postępowania i mamy nadzieję, że zasłużą na Państwa uwagę.

Mimo że zakażenia dróg oddechowych są integralną częścią okresu dorastania prawie każdego dziecka do 5 roku życia, lekarz powinien zwrócić uwagę na grupę objawów wymagających szczególnej uwagi, opisanych przez immunologów klinicznych i Fundację Jeffreya Modella: dziesięć ostrzegawczych objawów pierwotnych niedoborów odporności, które wraz z mniej typowymi objawami tych rzadkich chorób omówiono w pierwszym artykule. Jest to niejednorodna grupa chorób, od dość powszechnych, najczęściej bezobjawowych niedoborów IgA, do bardzo rzadkich zespołów chorobowych. Niektóre ilustrują zdjęcia, wraz z opisem charakterystycznej dysmorfii. Zwraca się również uwagę na uogólnione zapalenie skóry, które niekoniecznie musi mieć podłoże atopowe.

W drugim artykule omówiono najczęstszy defekt odporności – niedobór IgA. Zwrócono uwagę na fakt, że dopiero po 12 roku życia wartości stężeń IgA zbliżają się do wartości występujących u dorosłych i dlatego przyjęto, że izolowany niedobór IgA rozpoznajemy dopiero po ukończeniu przez dziecko 4 roku życia. Ocena stężeń immunoglobulin to bardzo istotne zagadnienie w praktyce lekarza, większość błędnej interpretacji opiera się na porównywaniu wyników badań głównych klas immunoglobulin G, A i M do wartości u dorosłych, a należy je porównywać do wartości referencyjnych odpowiednich dla wieku dziecka.

Lekarz pierwszego kontaktu najczęściej spotyka dzieci z ostrymi zakażeniami dróg oddechowych. Trzeci artykuł jest unikalnym w piśmiennictwie polskim opracowaniem, które kompleksowo omawia zasady racjonalnego postępowania z dzieckiem w wieku rozwojowym. Eksperci z różnych dyscyplin medycznych prezentują właściwą drogę postępowania z dzieckiem z zapaleniami dróg oddechowych i obalają mity dotyczące możliwości powszechnie przyjętego oddziaływania na układ odporności dziecka w wieku rozwojowym. Krok po kroku proponujemy standard postępowania według nowoczesnej wiedzy medycznej opartej na dowodach naukowych. Zawarte w artykule wytyczne tworzą zalecenia konsultanta krajowego ds. pediatrii, profesor Anny Dobrzańskiej, dotyczące zasad właściwego postępowania z dzieckiem w wieku rozwojowym.

W artykule o nawracających bólach brzucha autorzy podkreślają, że podejmowane czynności w diagnostyce bólów brzucha powinny być adekwatne do objawów. W omówionej właściwej drodze postępowania w diagnozowaniu bólów brzucha w myśl zasady „najpierw pomyśl, a potem działaj” dzielą się swoim doświadczeniem, które powinno być przewodnikiem w codziennych zmaganiach młodego lekarza. Oto słowa, które powinny być mantrą każdego medyka: „Lekarz nie musi na głos mówić o wszystkim, o czym myśli, ale postępować zgodnie z tym, co rozważa”. Autorzy zwracają uwagę na znaczenie relacji z rodzicami diagnozowanego dziecka, wskazując na konieczność zaoszczędzenia im nieuzasadnionego niepokoju.

Polecam szczególnej uwadze artykuł profesor Ireny Jankowskiej i wsp., który opisuje często niezauważalny w fazie początkowej przebieg niewydolności wątroby. Autorzy wymieniają wśród pierwszych dostrzeganych objawów palce pałeczkowate, które jako nieswoisty objaw choroby mogą także wskazywać na pierwotny niedobór odporności.

Wiele z prezentowanych w tym numerze artykułów omawia objawy kliniczne, na które powinien zwrócić uwagę lekarz badający dziecko. Niejednokrotnie długotrwały proces diagnostyczny powinien zaczynać się od rozważenia najczęstszych przyczyn występowania objawów, które lekarz może ocenić samodzielnie, pamiętając, że nie może zaniechać obserwacji w kierunku chorób wymagających skierowania do specjalisty.

Życzę przyjemnej lektury.