Białko STAT3 (signal transducer and activator of transcription-3), podobnie jak Tyk2, tylko na innym etapie, jest łącznikiem między szlakami przekazywania sygnału z receptorów dla różnych cytokin i czynników wzrostu do jądra komórkowego, w którym reguluje ekspresję dużej grupy czynników kontrolujących metabolizm, proliferację oraz apoptozę komórek.⁸ Obok zaburzeń podobnych do opisywanych w przypadku mutacji genu TYK2 mutacja genu STAT3 skutkuje również występowaniem chorób autoimmunologicznych. Jest to rezultat zależnego od STAT3 nieprawidłowego różnicowania limfocytów Th17, odpowiedzialnych za reakcje autoimmunologiczne.⁸ Obok autoagresji zaburzenia funkcji Th17 związane są z niedoborem wytwarzanych przez te komórki cytokin – IL-17 i IL-22. Obie cytokiny stymulują komórki nabłonków do wytwarzania białek przeciwbakteryjnych – defensyn, a ich niedobór zwiększa podatność na zakażenia, zwłaszcza wywoływane przez typowe dla HIES gronkowce i drożdżaki Candida.^9-11

W ostatnich latach pojawiły się również doniesienia sugerujące, że objawy kliniczne HIES są wynikiem zaburzeń dotyczących funkcji limfocytów regulatorowych (Treg), ponieważ te komórki odgrywają kluczową rolę w zjawiskach tolerancji i zabezpieczają przed autoagresją.

Leczenie

Ze względu na relatywnie małą liczbę chorych z rozpoznanym HIES dotychczasowe doświadczenia w leczeniu tego zespołu są raczej znikome i zwykle mają charakter terapii eksperymentalnej. Z uwagi na molekularne podłoże choroby nie ma leczenia przyczynowego, choć niektórzy za takie uznają, niestety dotychczas mało udane, próby przeszczepiania szpiku.

Głównym elementem strategii leczenia chorych na HIES jest odpowiednio wcześnie włączana i długotrwale stosowana agresywna antybiotykoterapia zakażeń. O ile nie ma możliwości szybkiego włączenia terapii celowanej, antybiotyki dobierane empirycznie powinny obejmować swoim zakresem działania najczęstsze patogeny – Staphylococcus aureus (należy brać pod uwagę również MRSA), Streptococcus pneumoniae i Haemophilus influenzae, konieczne jest także stosowanie doustnych leków przeciwgrzybiczych. Dobre rezultaty przynosi przewlekła profilaktyka antybiotykowa, a ryzyko rozwoju antybiotykooporności jest zdecydowanie mniej istotne od ewentualnych powikłań po zakażeniu.

Zmiany skórne, jak również ropnie płuc, mogą wymagać interwencji chirurgicznej, choć w przypadku torbieli płucnych wykonanie resekcji zniszczonej tkanki płucnej obarczone jest bardzo dużym ryzykiem poważnych powikłań pooperacyjnych, a czasem wręcz niemożliwe. Podejmowane są próby leczenia preparatami o działaniu immunomodulującym, przejściową poprawę uzyskiwano po zastosowaniu dożylnych immunoglobulin oraz po plazmaferezie. Dobrą odpowiedź kliniczną obserwowano również po włączeniu cyklosporyny A.

Podsumowanie

Zespół hiper-IgE jest rzadkim niedoborem odporności o podłożu genetycznym. W swym wczesnym stadium HIES najczęściej uznawany jest za atopowe zapalenie skóry lub za zakażenie dróg oddechowych (zapalenie płuc) z towarzyszącymi zmianami skórnymi. Wczesne rozpoznanie zespołu i wdrożenie odpowiedniego postępowania jest niezwykle istotne dla dalszych losów chorego, głównie ze względu na możliwość wystąpienia ciężkich powikłań po zakażeniu.