Definicja

Zapalenie oskrzeli jest procesem zapalnym spowodowanym działaniem wirusów i bakterii charakteryzującym się zajęciem przede wszystkim oskrzeli dużego i średniego kalibru. Ostre zapalenie oskrzeli (OZO) to zakażenie dróg oddechowych, w którym dominującym objawem jest kaszel, początkowo suchy, a następnie z odkrztuszaniem wydzieliny, któremu mogą towarzyszyć objawy osłuchowe, takie jak furczenia, świsty lub rzężenia. Przyjmuje się, że ostre zapalenie powinno trwać nie dłużej niż 3 tygodnie, jest to jednak założenie względne, w wielu przypadkach ostrego zapalenia oskrzeli dochodzi bowiem do utrzymywania się jeszcze przez kilka tygodni po zakażeniu suchego kaszlu, związanego z poinfekcyjną nadreaktywnością oskrzeli. Kaszel nie jest w tych przypadkach objawem utrzymywania się zakażenia, lecz wynika z faktu powolnej regeneracji uszkodzonego nabłonka dróg oddechowych.^1-4 Kaszel nasila się w nocy i po wysiłku fizycznym, przy zmianie temperatury otoczenia oraz w wyniku oddychania zimnym powietrzem.

Terminem przewlekłe zapalenie oskrzeli z reguły określa się utrzymywanie się produktywnego kaszlu co najmniej przez 3 miesiące w roku przez dwa kolejne lata. Termin ten wzbudza jednak szereg kontrowersji, przewlekanie się procesu zapalnego wymaga różnicowania z przewlekłymi chorobami i stanami układu oddechowego, takimi jak astma, mukowiscydoza, pierwotna dyskineza rzęsek, rozstrzenie oskrzeli, obecność ciała obcego w drogach oddechowych czy narażenie na chemiczne substancje toksyczne.

O nawrotowym zapaleniu oskrzeli (NZO) mówimy wtedy, gdy dochodzi do co najmniej czterech zapaleń oskrzeli w ciągu roku, co zwykle prowadzi do uszkodzenia mechanizmów oczyszczania drzewa oskrzelowego i uszkodzenia prawidłowej struktury nabłonka oddechowego. Podobnie jak przewlekłe zapalenie oskrzeli, wymaga ono różnicowania z innymi chorobami zarówno układu oddechowego, jak i z zaburzeniami odporności, wadami układu krążenia, zaburzeniami połykania czy też chorobą refluksową.

Epidemiologia

Ostre i przewlekłe zapalenie oskrzeli są rozpowszechnione na całym świecie i stanowią jedną z pięciu najczęstszych przyczyn zgłaszania się chorego do pediatry/lekarza rodzinnego. W Wielkiej Brytanii zapadalność na zapalenie oskrzeli u dzieci w wie...

Etiopatogeneza

U dzieci bez przewlekłych schorzeń układu oddechowego etiologia jest w większości wirusowa. Uważa się, że aż 90% patogenów wywołujących ostre zapalenie oskrzeli to wirusy (najczęstsze to RSV i wirus grypy, rzadziej wirusy paragrypy, adenowirusy, r...