Wprowadzenie

W ciągu ostatnich lat obserwowany jest gwałtowny wzrost liczby zachorowań na choroby alergiczne (także na dermatozy tradycyjnie przynależne do tzw. alergicznych chorób skóry, to jest atopowego zapalenia skóry, pokrzywki oraz wyprysku kontaktowego). W przeprowadzonym w Polsce w latach 2006-2008 badaniu Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce (ECAP), którym objęto 22 703 respondentów, częstość występowania atopowego zapalenia skóry wyniosła 3,91% (na podstawie części kwestionariuszowej), natomiast po badaniu ambulatoryjnym liczba ta wzrosła do 6,5%. Co ciekawe, mimo wcześniej występujących objawów chorobę rozpoznano po raz pierwszy aż u 78,8% osób. Autorzy badania sugerują, że w Polsce zdecydowanie zbyt rzadko rozpoznaje się atopowe zapalenie skóry.¹ Niestety wciąż brakuje szeroko zakrojonych badań klinicznych dotyczących epidemiologii innych dermatoz alergicznych w naszym kraju.

Rozpoznawaniem i leczeniem schorzeń skóry podejrzewanych o etiologię alergiczną zajmują się zarówno lekarze dermatolodzy, jak i alergolodzy oraz pediatrzy i lekarze rodzinni. Problemy związane z diagnostyką różnicową tych schorzeń wymagają szerszego omówienia.  

Atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest powszechnie występującą, przewlekłą, nawrotową i znacząco obniżającą jakość życia pacjentów chorobą zapalną skóry, której towarzyszy uporczywy świąd. W ciągu ostatniego 30-lecia częstość występowania AZS zwiększyła się ponad dwukrotnie – zwłaszcza w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Na atopowe zapalenie skóry cierpi 15-30% dzieci i 2-10% dorosłych. Według Polskiego Towarzystwa Alergologicznego AZS może dotyczyć nawet 1,5-2,5 mln Polaków.^2-4

Rozpoznanie AZS powinno być ustalone na podstawie obrazu klinicznego, wywiadu osobniczego i rodzinnego pacjenta oraz (w razie trudności diagnostycznych) wyników badań dodatkowych. W Polsce najpowszechniej w praktyce klinicznej stosuje się kryteria rozpoznawania AZS opublikowane przez Jona Hanifina i Georga Rajkę w 1980 roku.⁵ Stwierdzenie u pacjenta trzech kryteriów większych i minimum trzech kryteriów mniejszych pozwala ustalić rozpoznanie atopowego zapalenia skóry. W tabeli 1 zestawiono kryteria większe i mniejsze Hanifina i Rajki – wciąż obowiązujący złoty standard w rozpoznawaniu AZS.⁴

W 2001 r. w trakcie American Academy of Dermatology (AAD) Conference on Atopy Dermatitis zaproponowano uproszczony podział objawów, przedstawiony w tabeli 2. Wyodrębnia on objawy niezbędne, konieczne do ustalenia rozpoznania, ważne – występujące u...