Wprowadzenie

Spirometria jest podstawowym badaniem, które ocenia czynność układu oddechowego. Jest prostym badaniem dla osób doświadczonych w jej wykonywaniu. Dostarcza cennych informacji w diagnostyce i monitorowaniu przebiegu choroby u pacjentów w gabinecie pediatry, lekarza rodzinnego, pulmonologa i alergologa. Ważna jest znajomość zasad prawidłowego wykonywania badania, kryteriów powtarzalności i poprawności. Tylko spirometria wykonana zgodnie z przyjętymi zasadami,^1,2 może stanowić podstawę dla prawidłowych wniosków klinicznych. Zasady wykonywania badania są te same dla dorosłych i dzieci. Sukces w prawidłowym przeprowadzeniu spirometrii jest sztuką, która wymaga doświadczenia i znajomości rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka. Interpretacja otrzymanych wyników, kształtu krzywych także wymaga uwzględnienia odrębności w grupach wiekowych.

W fazie wdechu i wydechu mierzone są objętości powietrza, czas oraz przepływy. Spirometria należy do badań obiektywnych, nieinwazyjnych, czułych w wykrywaniu wczesnych zmian chorobowych. Jest wykonywana przy podejrzeniu chorób układu oddechowego, w czasie monitorowania ich przebiegu i leczenia. Referencyjne pracownie instytutów i szpitali klinicznych wyposażone są w stacjonarny sprzęt pomiarowy, którego oprogramowanie opiera się na obowiązujących normach i pomaga w ustaleniu poprawności wykonania badania. Powszechne są także małe, mobilne aparaty, które używane zgodnie z zaleceniami producenta przez znający zasady prawidłowego badania personel, są cennym przyrządem pomiarowym. Znajomość procedury badania i zaangażowanie w jej realizację przez osobę wykonującą są niezbędnymi elementami sukcesu diagnostycznego.

Badania czynnościowe układu oddechowego u dzieci poniżej 5 roku życia nie rozstrzygają o rozpoznaniu astmy, nie należy jednak rezygnować z podejmowania próby wykonania badania.

Pomiary w czasie spirometrii

• Objętość powietrza w czasie 1sekundy forsownego wydechu (forced expiratory volume in 1s, FEV₁)
• Natężona pojemność życiowa (forced vital capacity, FVC) odpowiada objętości płuc mierzonej w czasie natężonego wydechu
• Pojemność życiowa (vital capacity, VC) – najczęściej mierzona objętość płuc w kolejności faz oddechu: najgłębszy wdech, po którym następuje najgłębszy wydech³
• FEV₁/FVC wskaźnik pseudo-Tiffeneau, najczęściej wykorzystywany z powodu powszechności badania w układzie przepływ/objętość
  • FEV₁/VC wskaźnik Tiffeneau
  • Szczytowy przepływ wydechowy (peak expiratory flow, PEF)
  • Maksymalny przepływ wydechowy w 25% natężonej pojemności życiowej (maximal expiratory flow at 25%, MEF 25); kolejne pomiary odpowiadają MEF 50, MEF 75
• Wskaźnik maksymalnego przepływu wydechowego w zakresie 25-75% VC (forced expiratory flow, FEF 25-75) (rycina)