Wprowadzenie

Migdałki gardłowy i podniebienne są ważną strukturą w układzie odpornościowym dziecka. Biorą udział w tworzeniu odpowiedzi humoralnej i komórkowej. Przerost migdałków u dzieci jest powszechnym problemem wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego. Obserwuje się tendencję wzrostową w liczbie dzieci z dolegliwościami związanymi z przerostem migdałków oraz obniżenie wieku tych dzieci.

Podstawowymi objawami klinicznymi świadczącymi o przeroście migdałków są dolegliwości ze strony układu oddechowego, takie jak chrapanie, zmiana toru oddychania przez usta, zespół obturacyjnych bezdechów podczas snu, zaś ze strony zmysłu słuchu – niedosłuch przewodzeniowy, nawracające zapalenia uszu oraz częste infekcje gardła i zatok. Niepodjęcie odpowiedniego leczenia prowadzi do odległych poważnych konsekwencji. Leczenie przerostu migdałków jest zabiegowe, ale decyzja powinna być podjęta rozważnie i opierać się na ścisłych wskazaniach. O zabiegu nie zawsze decyduje bezwzględna wielkość migdałków, ale przede wszystkim objawy kliniczne, jakie występują u pacjenta.

Jednostronny przerost migdałka podniebiennego może być objawem chłoniaka.

W pracy przedstawiono kryteria kwalifikacji do leczenia chirurgicznego migdałków u dzieci.

Migdałki jako element układu odpornościowego

Migdałki stanowią integralną część układu odpornościowego. Zaliczane są do obwodowych narządów limfatycznych wraz z grudkami chłonnymi, węzłami limfatycznymi i śledzioną. Układ odpornościowy często identyfikowany jest anatomicznie z układem chłonnym, ale u człowieka ważną rolę w indukowaniu odpowiedzi odpornościowej odgrywają również inne tkanki, takie jak szpik czy skóra. W migdałkach występują jednocześnie limfocyty B i limfocyty T oraz makrofagi i komórki dendrytyczne, co umożliwia kooperację tych komórek i jest warunkiem rozwoju odpowiedzi immunologicznej. Istotną rolę w obronie organizmu spełnia układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi, czyli MALT (mucosa-associated lymphoid tissue), na który składa się tkanka limfatyczna nosa i gardła określana mianem NALT (naso-associated lymphoid tissue), tkanka limfatyczna drzewa oskrzelowego, czyli BALT (bronchus-associated lymphoid tissue), tkanka limfatyczna układu pokarmowego, tzw. GALT (gut-associated lymphoid tissue). Badania Bienenstocka dowiodły korelacji między poszczególnymi układami odpornościowymi błon śluzowych i dały początek koncepcji wspólnego układu odpornościowego błon śluzowych. Tkanka limfatyczna w obrębie układu oddechowego jest słabiej rozbudowana niż w układzie pokarmowym i występuje głównie w postaci dwóch skupisk – w nosogardle i gardle oraz w oskrzelach.