Badanie odblasków z dna oka – czemu trzeba o nich pamiętać?

dr hab. n. med. Piotr Loba1
lek. Justyna Simiera2

1Klinika Chorób Oczu I Katedry Chorób Oczu, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

2Zakład Patofizjologii Widzenia Obuocznego i Leczenia Zeza I Katedry Chorób Oczu, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji: dr n. med. Piotr Loba, Klinika Chorób Oczu I Katedry Chorób Oczu, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, ul. Kopcińskiego 22, 90-153 Łódź; e-mail: ploba@onet.pl

Wprowadzenie

Do zakresu obowiązków zarówno pediatry, jak i lekarza rodzinnego należy wykonanie podstawowego badania przesiewowego, mającego na celu wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości narządu wzroku u małego dziecka. Pierwsza taka ocena okulistyczna powinna być przeprowadzona zaraz po porodzie, przy okazji wykonania zabiegu Credégo w ramach profilaktyki zakażeń przedniego odcinka oka. Do jej wykonania niezbędny jest jedynie czujny wzrok pediatry, a tylko niekiedy oftalmoskop. Można wyróżnić 10 podstawowych objawów, które powinny skłonić lekarza do skierowania dziecka na pełne badanie okulistyczne, przy czym pierwsze trzy z nich stanowią wskazanie do bezzwłocznego działania. Do tych objawów należą:

  • biała źrenica
  • opadnięcie powieki
  • powiększenie wymiaru rogówki
  • nadmierne łzawienie
  • zez
  • oczopląs
  • nieprawidłowe ustawienie głowy
  • szczelina tęczówki
  • anizokoria
  • wcześniactwo.

Stwierdzenie większości z powyższych objawów nie nastręcza poważniejszych trudności ani nie wymaga zastosowania specjalnego sprzętu. Celem niniejszego artykułu jest omówienie kilku dodatkowych testów, które w zasadniczy sposób uzupełnią badanie, poszerzając je o nowe informacje.

Ocena odblasków z dna oka

Ocena źrenic pod kątem asymetrii odblasku z dna oka powinna być przeprowadzana rutynowo przy każdej wizycie dziecka do ukończenia 3 roku życia. Jest ona szybka, prosta i przede wszystkim możliwa do przeprowadzenia u najmłodszych pacjentów. Test ten wykorzystuje zjawisko odbicia światła rzutowanego na siatkówkę i jego powrotu do oka obserwatora przez aperturę oftalmoskopu. Padające światło musi na swej drodze pokonać ośrodki optyczne, czyli film łzowy, rogówkę, ciecz wodnistą w przedniej komorze, soczewkę i ciało szkliste. Jakikolwiek czynnik, który staje na drodze wiązki światła lub je rozprasza, powoduje, że refleks staje się nieprawidłowy.

Najważniejszym celem oceny czerwonego refleksu z dna oka jest ewentualne wykrycie objawu białej źrenicy. Każda z jego przyczyn może stanowić zagrożenie dla wzroku, a nawet życia dziecka.

Do najczęstszych przyczyn objawu białej źrenicy należą:

  • siatkówczak
  • zaćma wrodzona
  • hiperplazja ciała szklistego
  • odwarstwienie siatkówki
  • toksoplazmoza
  • szczelina naczyniówki.

Siatkówczak (retinoblastoma)

Głównym celem oceny czerwonego refleksu u najmłodszych pacjentów jest badanie w kierunku obecności siatkówczaka. Jest to najczęstszy wewnątrzgałkowy nowotwór złośliwy wieku dziecięcego, który przy braku odpowiedniego wczesnego leczenia często ma ś...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Ocena odblasków z dna oka

Ocena źrenic pod kątem asymetrii odblasku z dna oka powinna być przeprowadzana rutynowo przy każdej wizycie dziecka do ukończenia 3 roku [...]

Zaćma wrodzona

Drugą najczęstszą przyczyną występowania nieprawidłowego refleksu z dna oka o poważnym rokowaniu jest zaćma dziecięca. Zmętnienie soczewki, jedno- lub obustronne, może [...]

Różnowzroczność i niedowidzenie

Częstą przyczyną asymetrii w intensywności czerwonego odblasku jest występowanie wady refrakcji w jednym lub obojgu oczach. Różnowzroczność, czyli różnica refrakcji między [...]

Test odblasków rogówkowych Hirschberga

<<>>
Do góry