Hipertransaminazemia u dziecka – postępowanie diagnostyczne w gabinecie lekarza pediatry/medycyny rodzinnej

dr n. med. Dorota Szałowska-Woźniak

Klinika Pediatrii, Kardiologii Prewencyjnej i Immunologii Wieku Rozwojowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Adres do korespondencji: dr n med. Dorota Szałowska-Woźniak, Klinika Pediatrii, Immunologii i Nefrologii, ICZMP, 93-338 Łódź, ul Rzgowska 281/289, e-mail: dorota.szalowska@umed.lodz.pl

Wprowadzenie

Oznaczanie w surowicy stężenia transaminaz (aminotransferaz) – alaninowej (AlAT) i asparaginowej (AspAT) – jest częścią podstawowego panelu badań laboratoryjnych wykonywanych u dzieci w przypadku występowania różnych objawów klinicznych. Badanie to jest wykonywane też na przykład przed zabiegiem chirurgicznym w celu oceny funkcji wątroby. Aminotransferazy są normalnie wydalane przez wątrobę (przewaga AlAT), także przez nerki, mięsień sercowy i mięśnie szkieletowe (AspAT przede wszystkim pochodzenia mięśniowego). Zwiększone stężenie transaminaz, co należy zaznaczyć już na wstępie, występuje nie tylko w schorzeniach wątroby, ale także w przebiegu schorzeń mięśni szkieletowych, w pewnych zespołach chorobowych, zatruciu lekami, w przebiegu prowadzonej farmakoterapii i wielu innych sytuacjach klinicznych.

Transaminazy (aminotransferazy)

Aminotransferazy alaninowa i asparaginowa są wewnątrzkomórkowymi enzymami produkowanymi głównie przez hepatocyty, a ich zwiększone stężenie w surowicy sugeruje przede wszystkim uszkodzenie komórek wątrobowych. Aminotransferaza alaninowa występuje głównie w hepatocytach, ale także w nerkach, komórkach mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, jako enzym wyłącznie cytoplazmatyczny, a jej zwiększone stężenie w surowicy jest bardziej specyficzne dla uszkodzenia komórek wątrobowych niż zwiększone stężenie AspAT w surowicy. Aminotransferaza asparagninowa, poza komórką wątrobową, występuje także (choć w mniejszym stężeniu) w komórkach mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego, w nerkach, mózgu, trzustce, płucach, erytrocytach; w 60-80% związana jest z wewnętrzną błoną mitochondrialną (resztę stanowi jej frakcja cytoplazmatyczna). Stężenie aminotransferaz w surowicy – w konkretnym momencie – zależy od ich wytwarzania w różnych narządach, ale także od ich czasu półtrwania, który jest dłuższy dla AlAT niż dla AspAT.1

Odzwierciedleniem stanu nieznacznego uszkodzenia komórek wątrobowych jest istotne zwiększenie aktywności AlAT i nieznaczne zwiększenie lub pozostająca w normie aktywność AspAT. Znaczne uszkodzenie komórek wątrobowych prowadzi do nieznacznego zwiększenia lub pozostawania bez zmian aktywności AlAT i znacznego zwiększenia aktywności AspAT.

Poza czynnikami chorobowymi na stężenie transaminaz w surowicy wpływają też inne pozawątrobowe czynniki. Po nasilonym wysiłku fizycznym stężenie AspAT może być zwiększone (przejściowo) nawet trzykrotnie, a stężenie AlAT jest mniejsze po wysiłku na...

Dla AlAT charakterystyczna jest zmienność dobowa stężenia w surowicy – największe jest po południu, a najniższe w nocy. Dla stężenia AlAT i AspAT charakterystyczna jest też zmienność ich wartości z dnia na dzień – i tak dla AspAT różnice te wynosz...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Hipertransaminazemia

W codziennej ambulatoryjnej praktyce lekarza pediatry/lekarza rodzinnego wśród licznych wskazań do oznaczania aktywności transaminaz w surowicy dziecka należy wymienić: zażółcenie powłok [...]

Diagnostyka

W przypadku zwiększonej aktywności transaminaz w surowicy w celu stwierdzenia, czy jest ona związana z uszkodzeniem wątroby, tj. patologią dotyczącą komórek [...]

Zakażenia wirusami hepatotropowymi

Ze względu na dużą częstość zakażeń wirusami hepatotropowymi w przypadku stwierdzenia zwiększonej aktywności transaminaz w surowicy w pierwszej kolejności należy wykonać [...]

Toksyczne uszkodzenie hepatocytów

Wśród przyczyn zwiększonej aktywności transaminaz w surowicy wymienić należy toksyny uszkadzające komórki wątrobowe. Choć u młodzieży (podobnie jak u dorosłych) czynnikiem [...]

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby

Niealkoholową stłuszczeniową chorobę wątroby (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease) należy podejrzewać, gdy u otyłego dziecka lub dziecka z nadwagą hipertransaminazemii [...]

Autoimmunizacyjne zapalenie wątroby

Autoimmunizacyjne zapalenie wątroby (AIH) jest stosunkowo rzadką chorobą. Częstość jej występowania wśród rasy kaukaskiej ocenia się na około 1:10 000, wydaje [...]

Hipertransaminazemia a choroba trzewna

Zwiększenie, zwykle umiarkowane, aktywności aminotransferaz w surowicy może być pierwszym objawem niejawnej choroby trzewnej i jest najczęściej związane z nieznacznym uszkodzeniem [...]

Hipertransaminazemia w innych chorobach

Zwiększona aktywność aminotransferaz może występować też w wielu innych chorobach, które – choć znacznie rzadziej niż na przykład zakażenia wirusami hepatotropowymi [...]

Kryptogenna hipertransaminazemia

Przy planowaniu kolejności wykonywania badań diagnostycznych w przypadku hipertransaminazemii u dziecka należy wziąć pod uwagę także wiek pacjenta. Ze względu na [...]

Hipertransaminazemia a wiek dziecka

Przy planowaniu kolejności wykonywania badań diagnostycznych w przypadku hipertransaminazemii u dziecka należy wziąć pod uwagę także wiek pacjenta. Ze względu na [...]

Podsumowanie

Podwyższona aktywność transaminaz w surowicy (hipertransaminazemia) u dzieci występuje w wielu jednostkach i zespołach chorobowych. Nawet izolowana i występująca bez niepokojących [...]
Do góry