Postępowanie w zapaleniach oskrzeli u dzieci
dr n. med. Katarzyna Grzela, dr n. med. Wioletta Zagórska
Wprowadzenie
Zapalenie oskrzeli jest jedną z najczęstszych chorób układu oddechowego u dzieci. W zależności od czasu trwania choroby wyróżnia się ostre zapalenie oskrzeli i przewlekłe infekcyjne stany zapalne oskrzeli. W niniejszym opracowaniu przedstawiono aktualne dane dotyczące postępowania w ostrym zapaleniu oskrzeli oraz przewlekającym się zapaleniu oskrzeli.
Ostre zapalenie oskrzeli
Definicja
Przez ostre zapalenie oskrzeli rozumie się zapalenie dolnych dróg oddechowych trwające 1-3 tygodnie. Dominującym objawem klinicznym jest kaszel. Zazwyczaj jest to łagodna i samoograniczająca się choroba.1
Proces zapalny dotyczy przede wszystkim błony śluzowej oskrzeli dużego i średniego kalibru.2
Epidemiologia i etiologia
W przypadku ostrego zapalenia oskrzeli obserwuje się dwa szczyty zachorowań – pierwszy u dzieci poniżej 2 roku życia, drugi zaś przypada na wiek szkolny.
Bardzo często zapalenie oskrzeli występuje w miesiącach jesienno-zimowych.3 W ponad 90% przypadków zapalenie oskrzeli jest wywołane przez wirusy, głównie syncytialny wirus oddechowy (RSV), wirusy paragrypy, grypy, adeno-, ryno- i koronawirusy.4 Nadkażenia bakteryjne występują rzadko; najczęściej są spowodowane przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Staphylococcus aureus.5 U dzieci starszych mogą występować zakażenia atypowe wywołanie przez Mycoplasma pneumoniae, Chlamydiophyla pneumoniae, Bordetalla pertussis – zwłaszcza u osób nieszczepionych.6,7
Obraz kliniczny
Stan zapalny dróg oddechowych rozwija się w 3 fazach. W pierwszych kilku dniach dominuje faza obturacyjno-sekrecyjna (naczyniowa) zapalenia. U chorego występują takie objawy, jak gorączka, bóle głowy, surowiczy katar, suchy, męczący kaszel. Jest to 3-4 dniowy okres nieżytu nosogardła. Dodatkowo mogą pojawić się objawy wirusowego zapalenia spojówek, bóle brzucha czy luźniejsze stolce.
Drugi okres to faza sekrecyjna, w której u dziecka pojawia się gęsty katar, a po upłynnieniu wydzieliny w drogach oddechowych – wilgotny kaszel. Często w tym okresie stwierdza się obturację oskrzeli. Okres ten zwykle trwa około 2 tygodni.
W okresie trzecim może rozwinąć się u chorego nadkażenie bakteryjne. Wówczas dominują takie objawy, jak pogorszenie stanu ogólnego, podwyższona temperatura ciała, ropna wydzielina w drogach oddechowych.
W badaniu przedmiotowym początkowo można stwierdzić zmiany zapalne błony śluzowej nosogardła, surowiczy katar, pogrudkowaną tylną ścianę gardła, nieznaczne powiększenie węzłów chłonnych szyi i/lub podżuchwowych, następnie śluzową wydzielinę spływa...
