Wprowadzenie

Badanie echokardiograficzne jest jednym z podstawowych nieinwazyjnych badań diagnostycznych wykorzystywanych w kardiologii dziecięcej. Badanie to coraz częściej zlecane jest przez pediatrów z powodu szmeru nad sercem wysłuchiwanego w trakcie infekcji, który najczęściej ma charakter szmeru niewinnego, jednak nawet w takim przypadku badanie powinno być poprzedzone konsultacją kardiologa dziecięcego obejmującą wywiad dotyczący pacjenta i jego rodziny oraz kardiologiczne badanie przedmiotowe.

W diagnostyce kardiologicznej u dzieci mimo stałego postępu w diagnostyce obrazowej nadal bardzo istotne jest badanie podmiotowe obejmujące nie tylko wywiad dotyczący objawów kardiologicznych (takich jak szmer, sinica, ból w klatce piersiowej, zasłabnięcia, omdlenia, nietolerancja wysiłku, uczucie szybkiego bicia serca, zawroty i bóle głowy, mały przyrost masy ciała, męczenie się przy jedzeniu u niemowląt i małych dzieci, uczucie duszności, objawy niewydolności serca), ale także chorób o ostrym przebiegu (infekcyjne zapalenie wsierdzia, gorączka reumatyczna, choroba Kawasakiego, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, zakażenie HIV) lub przewlekłych, mogących wpływać na układ krążenia (m.in. choroby nerek, wątroby, tarczycy, choroby tkanki łącznej, nadciśnienie tętnicze). Wywiad taki musi także dotyczyć przyjmowanych przez dziecko leków (chemioterapii, leków stosowanych po przeszczepach narządów) lub nieprawidłowych wyników badań dodatkowych (zapisu EKG, RTG klatki piersiowej, płodowego badania echokardiograficznego, badania genetycznego) oraz – w diagnostyce przyczyn incydentów zatorowo-zakrzepowych – skrzeplin lub wegetacji na cewnikach naczyniowych, w zespole żyły głównej górnej. Nie można zapomnieć o rodzinnym wywiadzie kardiologicznym, który może zmieniać postępowanie diagnostyczne. U dzieci rodziców z różnymi postaciami kardiomiopatii, dwupłatkową zastawką aortalną lub chorobami elektrycznymi serca mimo braku objawów konieczna jest konsultacja kardiologiczna i dalsze zalecenia w zależności od wyników badań dodatkowych.

W badaniu przedmiotowym u dzieci najczęściej wysłuchiwany jest szmer skurczowy nad sercem będący głównym powodem kierowania ich na badanie echokardiograficzne. Badanie przedmiotowe u dziecka ze szmerem powinno obejmować nie tylko osłuchiwanie okolicy przedsercowej, ale także osłuchiwanie okolicy międzyłopatkowej (krążenie oboczne w koarktacji aorty), tętnic szyjnych (przetoki naczyniowe), głowy u małych dzieci (przetoki naczyń mózgowych), okolicy brzucha i okolicy lędźwiowej (szmer zwężenia naczyń jamy brzusznej). Konieczne są: ocena tętna na tętnicach promieniowych i udowych, pomiar tętna, saturacji (sinica), ciśnienia tętniczego, masy ciała i wzrostu.