Artykuł stanowi krytyczną analizę głównych zagrożeń rozwoju dzieci związanych z korzystaniem z nowych technologii komunikacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem internetu.

Wprowadzenie

Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) są powszechnie wykorzystywane między innymi w gospodarstwach domowych, w których mieszkają dzieci, w Polsce i innych krajach. Wyraźnie obserwowany jest trend obniżenia wieku rozpoczęcia korzystania z technologii. Budzi to obawy, że wykorzystanie TIK może w określonych przypadkach wpływać zakłócająco zarówno na rozwój sfery fizycznej, jak i poznawczej, społecznej oraz emocjonalnej, lub go wręcz zaburzać. W artykule w sposób krytyczny przedstawiono główne zagrożenia w tych obszarach, o których mówi piśmiennictwo, dokładnie omawiając ryzyko związane z użytkowaniem internetu. Szczególną uwagę poświęcono jakościowemu aspektowi wykorzystania TIK, który okazuje się w wielu badaniach i rekomendacjach praktycznych ważniejszy niż ilościowy. Artykuł kończy zbiór rekomendacji zgodny z obrazem użytkowania TIK przez dzieci w wieku przedszkolnym. Rekomendacje te są zgodne z najnowszym stanowiskiem American Academy of Pediatrics (AAP).

Dzieci w wieku przedszkolnym a TIK

Wiek przedszkolny (definiowany z reguły jako okres między 2/3 a 6/7 rokiem życia) jest ważnym czasem z rozwojowego punktu widzenia. Szczególnego znaczenia nabiera tu liczba i jakość bodźców, które są elementem szeroko rozumianego środowiska wychowawczego.¹ Dzieci w tym okresie rozwojowym często obok środowiska rodzinnego funkcjonują w środowisku pozadomowym, tj. przedszkolu, a także pod koniec tego okresu rozwojowego – w szkole. Elementem głównych środowisk wychowawczych – rodzinnego, edukacyjnego placówki i rówieśniczego – stają się coraz częściej technologie informacyjno-komunikacyjne. Przyjmując najszersze ujęcie TIK, mamy do czynienia z bardzo szerokim zbiorem urządzeń, do których możemy zaliczyć między innymi komputery stacjonarne, laptopy, tablety, instrumenty elektroniczne, dyktafony cyfrowe, nagrywarki, programowane zabawki, zabawki sterowane radiem, ale także wiele innych przedmiotów znajdujących się w otoczeniu dziecka, np. piloty czy elektroniczny sprzęt biurowy, projektory, tablice interaktywne, kamery i aparaty cyfrowe czy konsole do gier. Większość z tych urządzeń może funkcjonować offline lub jako urządzenia podłączone do sieci internetowej. W tym ostatnim przypadku potencjalne oddziaływanie TIK wiąże się dodatkowo z wykorzystaniem sieci – zarówno w kontekście treści, z którymi styka się dziecko, jak i kontaktów z innymi osobami. Mimo zarysowanego tu bogactwa urządzeń najczęściej analizowany jest związek rozwoju dziecka z wykorzystaniem przez nie różnego rodzaju sprzętu komputerowego (stacjonarnego i mobilnego) oraz internetu.