W celu ustalenia rozpoznania zaleca się pilną konsultację otorynolaryngologa i anestezjologa, w zależności od stanu klinicznego dziecka. Co prawda w badaniu przedmiotowym gardła można zaobserwować obrzęk śluzówki nagłośni (objaw wisienki), nie zaleca się jednak wykonywania tego badania w warunkach niezabezpieczonych, ponieważ może ono doprowadzić do skurczu krtani w wyniku podrażnienia z następczym nagłym zamknięciem dróg oddechowych. Dodatkowo jeśli rozpoznanie nie jest pewne, a stan dziecka na to pozwala, można wykonać boczne zdjęcie RTG szyi, w którym uwidacznia się obrzęk nagłośni (objaw kciuka; thumb sign),20 choć takie postępowanie ze względu na techniczną trudność wykonania nie powinno być powszechnie stosowane.
Podstawą leczenia zapalenia nagłośni jest intubacja. Pacjent zazwyczaj jest zaintubowany do czasu rozpoczęcia działania antybiotyków, czyli przez 2-3 dni. Podaje się cefalosporynę III generacji (cefotaksym, ceftriakson) lub meropenem pozajelitowo. Po zabezpieczeniu dróg oddechowych należy wykonać niezbędne czynności diagnostyczne (pobrać materiał do badań laboratoryjnych, w tym na posiew krwi, ewentualnie posiew płynu mózgowo-rdzeniowego). Pacjent opuszcza oddział intensywnej terapii zazwyczaj około 5 dnia leczenia, a antybiotykoterapię utrzymuje się do 10 dni.20
W przypadku inwazyjnych zakażeń wywołanych przez Haemophilus influenzae typu b wytyczne amerykańskie zalecają wprowadzenie chemioprofilaktyki z użyciem ryfampicyny w dawce 20 mg/kg/24 h przez 4 dni (maksymalnie 600 mg/24 h) u wszystkich domowników, jeśli:20
- w domu znajduje się dziecko <4 roku życia, które nie ukończyło pełnego schematu szczepień przeciwko Hib
- w domu znajduje się dziecko <12 miesiąca życia, które nie ukończyło pierwotnego schematu szczepienia przeciwko Hib
- w domu znajduje się osoba z niedoborem odporności, niezależnie od wieku i stanu uodpornienia przeciwko Hib.
Oprócz wyżej wymienionych objawów należy mieć na uwadze, że zapalenie nagłośni jest zakażeniem ogólnoustrojowym powodowanym przez H. influenza typu b. Powikłaniami choroby mogą być zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, osierdzia oraz stawów, w związku z czym należy przeprowadzić szeroką diagnostykę laboratoryjną i mikrobiologiczną.
Podsumowanie
Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych oraz ostre zapalenie ucha środkowego stanowią niezwykle częste sytuacje kliniczne w codziennej praktyce pediatry i lekarza rodzinnego. Istnieją konkretne wytyczne pomagające ocenić etiologię zakażenia (w znakomitej większości wirusową) oraz zaproponować pacjentowi odpowiednie, racjonalnie dobrane leczenie w celu zapobiegania powikłaniom choroby.
Z kolei z przypadkami zapalenia nagłośni spotkać się może najprędzej lekarz szpitalnego oddziału ratunkowego (choć obecnie zdarza się to rzadko). Najważniejszymi elementami są umiejętność oceny aktualnego stanu pacjenta i poproszenie o wsparcie bardziej doświadczonych w zapewnianiu drożności dróg oddechowych kolegów: otorynolaryngologa i anestezjologa.
Uwaga autorów
Ze względu na ograniczone ramy artykułu, obszerność zagadnienia oraz chęć przedstawienia jak największej ilości wiedzy praktycznej w powyższym artykule przedstawiliśmy jedynie najważniejsze aspekty opisanych chorób. Mamy świadomość, że zawarte informacje nie zaspokajają w pełni potrzeb Czytelników. W celu pogłębienia wiedzy oraz zrozumienia racjonalności wytycznych przekazanych w powyższym artykule serdecznie zachęcamy Czytelników do zapoznania się z Rekomendacjami postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego wydanych w 2016 roku. Można je znaleźć pod adresem internetowym: http://www.antybiotyki.edu.pl/pdf/Rekomendacje2016.pdf