W niektórych rodzajach arytmii jako alternatywę dla leczenia farmakologicznego należy rozważyć ablację, która jest zabiegiem pozwalającym na skuteczne i bezpieczne wyleczenie pacjenta. Ma to duże znaczenie społeczne i psychologiczne, pozwala bowiem dziecku, które do czasu leczenia często musiało ograniczać aktywność fizyczną, na pełne uczestnictwo w zajęciach szkolnych oraz innych aktywnościach w grupie rówieśniczej.

Wprowadzenie

Zaburzenia rytmu serca są dość powszechnym objawem w populacji dziecięcej. Częstość występowania arytmii u dzieci w wieku szkolnym wynosi 2-8/100 000.¹ Zazwyczaj jest to arytmia bezobjawowa prosta, którą stanowią pobudzenia przedwczesne nadkomorowe lub komorowe. Najczęstszą arytmią złożoną obserwowaną u dzieci jest częstoskurcz nadkomorowy, występujący u około 13 pacjentów/100 000/rok. Zwykle jest to częstoskurcz nawrotny przedsionkowo-komorowy (AVRT – atrioventricular reentrant tachycardia), typowy dla zespołu preekscytacji.²

Etiologia

Etiologia arytmii u dzieci jest zróżnicowana i zazwyczaj inna niż u osób dorosłych, u których podłożem zaburzeń rytmu serca jest uszkodzenie/degeneracja miokardium związane z chorobą wieńcową. U dzieci arytmia jest uwarunkowana rozwojowo i ma związek z przetrwałym automatyzmem niedojrzałych komórek roboczych, może mieć podłoże genetyczne (kardiomiopatie, kanałopatie), a także towarzyszyć wrodzonym wadom serca (zespół Ebsteina) lub powstawać po ich korekcji, np. zespół Fallota, stan po leczeniu paliatywnym metodą Fontana (TCPC – total cavopulmonary connection). Arytmia może być także jednym z objawów zapalenia mięśnia sercowego. Należy podkreślić, że w około 50% przypadków nie udaje się ustalić jej podłoża.^2,3

Leczenie zabiegowe arytmii

Według aktualnych zaleceń⁴ u starszych dzieci, tj. z masą ciała powyżej 15 kg, należy zawsze rozważyć ablację źródła arytmii jako metodę leczniczą pozwalającą na szybkie usunięcie przyczyny schorzenia bez konieczności przyjmowania leków antyarytmicznych przez całe życie.

U małych dzieci, tj. z masą ciała do 15 kg, podstawowym postępowaniem jest leczenie farmakologiczne, którego celem jest maksymalne ograniczenie nasilenia arytmii i częstości występowania napadów częstoskurczu. Leczenie zabiegowe (ablację) ogranicza się do przypadków zagrożenia życia lub ciężkiego uszkodzenia miokardium spowodowanego zaburzeniami rytmu serca. Argumentami przemawiającymi przeciwko stosowaniu ablacji u małych dzieci są:

• przemijający charakter arytmii w tej grupie chorych wynikający z niedojrzałości kardiomiocytów
• relatywnie większa blizna poablacyjna pojawiająca się zawsze po zabiegu
• duże prawdopodobieństwo zwiększenia rozmiarów tej blizny wraz z powiększaniem wymiarów serca w czasie wzrastania dziecka.