Temat numeru
Stany zagrożenia życia w chorobach zakaźnych u dzieci – jak nie przeoczyć sepsy?
lek. Anna Własienko
lek. Dominika Pomorska
dr hab. n. med. Ernest Kuchar
Mimo wielu lat badań nadal nie ustalono jednolitej definicji sepsy, a najbardziej aktualne opracowanie nie precyzuje jej definicji u dzieci. Wobec braku jednoznacznych polskich zaleceń odnoszących się do postępowania przy podejrzeniu sepsy u małych pacjentów autorzy niniejszej pracy dokonali przeglądu badań i zaproponowali praktyczne wskazówki dotyczące diagnostyki i terapii przy jej podejrzeniu u dziecka.
Wprowadzenie
Zakażenia o ciężkim przebiegu pozostają wiodącą przyczyną zgonów niemowląt i dzieci na świecie.1 Do najczęstszych stanów zagrożenia życia w chorobach zakaźnych u dzieci w Polsce należą: sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR), niewydolność oddechowa w przebiegu zakażeń układu oddechowego (zapalenie krtani, spastyczne zapalenia oskrzeli lub oskrzelików, zapalenie płuc), drgawki, gorączka neutropeniczna oraz znacznie rzadsze w naszym kraju choroby tropikalne (np. malaria, żółta gorączka, gorączki krwotoczne, leiszmanioza).
Ze względu na niecharakterystyczne objawy początkowe, szczególnie w grupie dzieci najmłodszych <3 miesiąca życia, wyzwaniem pozostaje rozpoznanie sepsy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. W niniejszej pracy omówiono aktualną definicję sepsy oraz podsumowano zalecenia dotyczące wczesnego rozpoznania, diagnostyki i praktycznego postępowania z gorączkującym dzieckiem <5 roku życia. Z uwagi na możliwość współwystępowania sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych w pracy ujęto również podstawy diagnostyki i leczenia tej choroby.
Sepsa – definicje i kryteria rozpoznania
Rozpoznanie sepsy i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci opiera się tradycyjnie na:
- badaniu podmiotowym
- badaniu przedmiotowym
- badaniach dodatkowych, w tym morfologii krwi obwodowej z rozmazem i wskaźnikach stanu zapalnego (białko C-reaktywne, prokalcytonina), stężeniach interleukin (interleukiny 6, interleukiny 8, TNF, receptora interleukiny 2, CD64), gazometrii z oznaczeniem mleczanów, czynnikach krzepnięcia, stężeniach mocznika i kreatyniny2
- badaniach mikrobiologicznych (posiewach): krwi, moczu, płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR)
- badaniu PMR (badanie ogólne, szybkie testy lateksowe, badania serologiczne, badania materiału genetycznego drobnoustroju metodą PCR).
Zgodnie z definicją zaproponowaną w 2012 roku (konsensus Surviving Sepsis Campaign3) sepsą nazywamy zespół objawów ogólnoustrojowej reakcji zapalnej (SIRS – systemic inflammatory response syndrome) w następstwie potwierdzonego bakteriologicznie lu...
- Temperatura >38,5°C lub <36,0°C
- Tachykardia (>2 SD powyżej normy dla wieku dziecka) lub bradykardia (szczególnie u dzieci <1 roku życia)
- Tachypnoe (>2 SD powyżej normy wiekowej), bezdechy lub konieczność wentylacji mechanicznej
- Leukocytoza lub leukopenia bądź obecność >10% niedojrzałych postaci granulocytów.