W artykule przedstawiono aktualne metody diagnostyki osteoporozy u dzieci i młodzieży oraz współczesne zasady i sposoby jej leczenia w tym okresie życia. Omówiono również działania profilaktyczne, szczególnie ważne do wdrożenia w przypadku niektórych chorób predysponujących do wystąpienia osteoporozy.

Wprowadzenie

Diagnostyka i leczenie, a nawet sama definicja osteoporozy (OP) w wieku rozwojowym nieco się różnią od zasad stosowanych w przypadku OP u dorosłych. U dzieci i młodzieży osteoporoza występuje w przebiegu niektórych przewlekłych chorób (m.in. endokrynnych, reumatoidalnych, nowotworowych) i/lub w przypadku długotrwałego przyjmowania leków o niekorzystnym działaniu osteotropowym (glikokortykosteroidy [GKS], leki przeciwdrgawkowe). Zdarza się również osteoporoza pierwotna, do której obecnie zalicza się też wrodzoną łamliwość kości.

Coraz częściej postuluje się personalizację postępowania terapeutycznego, która opiera się na indywidualnym ustalaniu leczenia z uwzględnieniem nie tylko ciężkości i przebiegu OP, ale także: wieku pacjenta, możliwości kontynuowania przez niego leczenia (które jest długotrwałe), jego warunków socjalno-bytowych, choroby podstawowej oraz możliwych powikłań.

Informacje ogólne i epidemiologia

Osteoporozę uznaje się obecnie za chorobę cywilizacyjną stanowiącą ogromny problem medyczny, społeczny i epidemiologiczny. Jej częstość szybko się zwiększa w społeczeństwach rozwiniętych o wysokim poziomie życia (Japonia, USA, Kanada, Europa Zachodnia), do czego przyczynia się przede wszystkim niezdrowy tryb życia, ale też wiele uwarunkowań środowiskowych i chorób przewlekłych. Definicja osteoporozy została ustalona w 2000 roku przez panel ekspertów Narodowych Instytutów Zdrowia (NIH – National Institutes of Health) w USA i jest zgodna z wcześniejszym konsensusem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization). Według tej definicji osteoporoza jest chorobą szkieletu, która charakteryzuje się obniżoną wytrzymałością kości, co zwiększa ryzyko złamania, przy czym o tej wytrzymałości decyduje zarówno gęstość (masa) kości, jak i jej jakość.¹ Definicja nie precyzuje szczegółowo kryterium densytometrycznego ani rodzaju złamań, co było powodem poszerzenia zasad rozpoznawania OP o kryteria densytometryczne (u osób starszych) oraz o kryteria densytometryczne i rodzaje złamań kości u dzieci i młodzieży.

Najważniejszym objawem osteoporozy, możliwym do odnotowania, są złamania. Dlatego ich udokumentowanie odgrywa coraz większą rolę, decydującą o stwierdzeniu OP u pacjentów w każdym wieku. To przede wszystkim choroba osób starszych, głównie kobiet, ...