Przemoc rówieśnicza to powszechne zjawisko w środowisku szkolnym. Młodzi ludzie zarówno są sprawcami agresji, jak i padają jej ofiarą. Od kilku lat do prześladowania, zastraszania i nękania innych wykorzystują internet i narzędzia elektroniczne. W artykule omówiono nową odsłonę przemocy rówieśniczej – cyberprzemoc.

Wprowadzenie

Przemoc rówieśnicza jest identyfikowana w obszarze zdrowia publicznego jako jedno z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia młodych ludzi, które wymaga zintegrowanych interdyscyplinarnych działań profilaktycznych i interwencyjnych.¹ W artykule omówiono zjawisko tradycyjnej przemocy rówieśniczej, która od lat 70. XX wieku (od pionierskich obserwacji Dana Olweusa) jest przedmiotem wielu badań naukowych.² Dużo miejsca poświęcono bullyingowi (nękanie) jako temu rodzajowi przemocy rówieśniczej, którego konsekwencje – zdaniem badaczy – są najpoważniejsze, zwłaszcza w obszarze zdrowia psychicznego, spośród wszystkich typów wrogich działań. Przeanalizowano różne typy konfliktów rówieśniczych wyodrębnione ze względu na dominujący rodzaj działań sprawców. W dalszej części pracy zaprezentowano nowy wymiar przemocy rówieśniczej – cyberprzemoc. Pojęcie cyberbullyingu pojawia się w publikacjach naukowych od około 2005 roku.^3,4 Szczególną uwagę poświęcono mechanizmom, które potencjalnie stanowią nowe zagrożenie dla zdrowia młodych ludzi.

Bullying – charakterystyka i typologia

Dzieci i młodzież dokonują wobec siebie nawzajem różnego rodzaju aktów agresji – to naturalne zjawisko w środowisku szkolnym. Większość z nich nie ma poważnego charakteru oraz nie krzywdzi w szczególny sposób ich ofiar. Niekiedy jednak konsekwencje doświadczania przemocy rówieśniczej są tragiczne (np. prowadzą do aktu suicydalnego) lub wiążą się z poważnymi zaburzeniami zdrowia zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Skutki te dotyczą nie tylko ofiar, lecz także małoletnich sprawców czy świadków agresji. Charakterystyka aktów przemocy rówieśniczej pomoże je odróżnić od mniej groźnych przypadków konfliktów. Właściwe rozpoznanie procesów prowadzących do przemocy rówieśniczej lub jej przejawów jest niezbędnym elementem skutecznych działań profilaktycznych i interwencyjnych.

W tym miejscu niezbędne jest wprowadzenie pojęcia bullyingu – najpoważniejszego rodzaju przemocy rówieśniczej. Jako taki jest on najpowszechniej zoperacjonalizowany w badaniach światowych oraz programach interwencyjnych, a także narzędziach służących do diagnozowania problemu.^2,3,5

Bullying charakteryzuje się trzema podstawowymi właściwościami, które zaprezentowano na rycinie 1. Po pierwsze, w przypadku bullyingu wrogie działania mają charakter regularny. Sprawcy dopuszczają się licznych aktów agresji wobec tej samej osoby. ...