Wytyczne

Praktyczne podejście do szczepień nastolatków

dr n. med. Ewa Talarek

Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr n. med. Ewa Talarek, Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego WUM, Wojewódzki Szpital Zakaźny, ul. Wolska 37, 01-201 Warszawa; e-mail: redakcja@medical-tribune.pl

W pracy omówiono artykuł „Practical approaches to optimize adolescent immunization” Henry’ego H. Bernsteina, Josepha A. Bocchiniego oraz Committee on Infectious Diseases American Academy of Pediatrics, który ukazał się w marcu 2017 roku w czasopiśmie „Pediatrics” [2017;139(3):e20164187].1

Wprowadzenie

Szczepienia są podstawowym elementem profilaktyki w opiece pediatrycznej. Według amerykańskiego programu szczepień nastolatki powinny być szczepione przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (dawka przypominająca w wieku 11-12 lat z użyciem preparatu z obniżoną dawką toksoidu błoniczego i acelularną komponentą krztuścową – Tdap); meningokokom (w wieku 11-12 lat i 16 lat z użyciem 4-walentnej szczepionki skoniugowanej przeciw serogrupom A, C, W135 i Y – MenACWY); wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus; u obu płci w wieku 11-12 lat z użyciem szczepionki 9-walentnej – HPV9) oraz grypie (co roku).2 Finansowanie szczepień zależy od rodzaju ubezpieczenia.

W Polsce nastolatkom w wieku 11-19 lat obowiązkowo należy podać szczepionkę Tdap (w 14 r.ż.) oraz kolejną dawkę przypominającą przeciw błonicy i tężcowi Td (w 19 r.ż.).3 Szczepienia te finansuje Ministerstwo Zdrowia. Z kolei szczepienia przeciw HPV i grypie, zalecane przez Program Szczepień Ochronnych (PSO), wykonywane są na życzenie, a ich koszty pokrywają rodzice. W PSO zaleca się szczepienia przeciw meningokokom (z użyciem szczepionek przeciw serogrupom B, C, a w razie wyjazdu za granicę – MenACWY) osobom przebywającym w zbiorowiskach i szczególnie narażonym na zakażenie, a zatem nie wszystkim nastolatkom. Rekomendowanie tej szczepionki wszystkim osobom w wieku 11-19 lat jest jednak uzasadnione z epidemiologicznego punktu widzenia ze względu na występujące w tej grupie wiekowej zachowania sprzyjające zakażeniu i zwiększoną zapadalność.4

Autorzy wytycznych American Academy of Pediatrics (AAP) wskazują na potrzebę poprawy stopnia realizacji szczepień u nastolatków.5 W Stanach Zjednoczonych starsze nastolatki (w wieku 15-18 lat) w porównaniu z młodszymi (w wieku 11-14 lat) 3 razy rzadziej korzystają z wizyt profilaktycznych.6 Podobny stosunek można zaobserwować w Polsce, choć różnica ta nie jest tak wyraźna. W 2016 roku odsetek 14-latków szczepionych Tdap wynosił 94,4%, a 19-latków szczepionych Td – 87,1% (średnia dla Polski).7 Warto zauważyć, że wizyty związane z wykonywaniem szczepień ochronnych mogą być okazją do przeprowadzenia potrzebnych badań i zastosowania innych metod profilaktyki.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Strategie poprawy realizacji szczepień nastolatków

Każdą wizytę nastolatka w gabinecie lekarskim można wykorzystać jako okazję do poruszenia tematu szczepień lub podania szczepionki. W badaniu przeprowadzonym w [...]

Przekonywanie niezdecydowanych

Dużym wyzwaniem, przed jakim obecnie stają lekarze, jest przekonywanie do szczepień osób, które wątpią w ich zasadność. W raporcie AAP z [...]

Podejście lekarza do nastolatka

Autorzy wytycznych AAP zalecają, aby dzieci i młodzież w wieku 11-21 lat co roku zgłaszały się na profilaktyczną wizytę lekarską.15 W [...]

Podejście lekarza do rodziców nastolatka

Aby poprawić uodpornienie w populacji nastoletnich pacjentów, konieczne jest zrozumienie postaw rodziców względem szczepień. Około 40% początkowo wahających się rodziców przyznało, [...]

Zalecanie szczepienia przeciw HPV

Odsetek nastolatków zaszczepionych przeciw HPV wciąż jest wyraźnie mniejszy w porównaniu z Tdap i MenACWY,20 dlatego w wytycznych AAP poświęcono temu [...]

Ograniczenie straconych okazji

Podczas niemal każdej wizyty nastolatka w gabinecie lekarz może sprawdzić kartę uodpornienia i ewentualnie wykonać szczepienie. Często się zdarza, że lekarze [...]

Wykorzystanie nowoczesnych technologii

Elektroniczne podpowiedzi generowane przez system, przy pomocy którego prowadzona jest dokumentacja, są bardzo efektywną metodą zwiększania wyszczepialności. Lekarz podczas wizyty nastolatka [...]

Realizacja szczepień w szkołach

W Stanach Zjednoczonych alternatywnym dla przychodni miejscem wykonywania szczepień mogą być szkoły, a także punkty szczepień tworzone w aptekach, poradniach ginekologiczno-położniczych [...]

Rola AAP i CDC

W Stanach Zjednoczonych Centers for Disease Control and Prevention (CDC) i AAP podejmują szereg działań, których celem jest poprawa realizacji szczepień [...]

Podsumowanie

Zastosowanie zaleceń AAP w Polsce, mimo niewielkich różnic w organizacji opieki zdrowotnej w naszym kraju i USA, z pewnością przyczyni się [...]

Do góry