Badanie okolic intymnych polega na ocenie wizualnej i palpacyjnej okolicy spojenia łonowego, pachwin i krocza. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zasad i zaleceń pomocnych przy badaniu okolic narządów płciowych u dzieci w poszczególnych okresach rozwojowych oraz umocowań prawnych określających zasady przeprowadzania tej części badania przedmiotowego.

Wprowadzenie

Badanie okolic płciowych powinno być stałym elementem rutynowego badania przedmiotowego w pediatrii i nie wymaga dodatkowej zgody pacjenta ani opiekuna. W niektórych schorzeniach badanie narządów płciowych ma kluczowe znaczenie dla prawidłowej diagnostyki, np. w przypadku objawów zakażenia dróg moczowych, zaburzeń mikcji, przy moczeniu nocnym i dziennym, zaparciach, zaburzeniach oddawania stolca, bólach brzucha oraz po urazie krocza. Profesjonalnie przeprowadzone nie powinno budzić wątpliwości ani sprzeciwu dziecka czy też jego opiekunów.

Zasady przeprowadzania badania okolic intymnych dziecka zarówno podczas rutynowej wizyty lekarskiej, jak i w szczególnych sytuacjach, np. przy podejrzeniu przestępstwa na tle seksualnym, są regulowane aktami prawnymi, w których określono, kto wyraża zgodę na badanie, kto może być przy nim obecny oraz zasady zachowania tajemnicy lekarskiej. W przypadku podejrzenia przemocy seksualnej specjalne regulacje dotyczą zakresu badania przedmiotowego oraz badań dodatkowych.

Zgoda na badanie

Zgłoszenie się dziecka wraz z rodzicami na badanie lekarskie jest równoważne z tzw. zgodą domniemaną i – jeżeli nie wyrażają oni sprzeciwu wobec badania – jest ono równoznaczne ze zgodą.¹ W tabeli 1 przedstawiono, kto i w jakich sytuacjach wyraża zgodę na badanie lekarskie w zależności od wieku pacjenta. Jedynie wtedy, gdy zachodzi konieczność udzielenia niezwłocznej pomocy lekarskiej, dozwolone jest przeprowadzenie badania bez zgody pacjenta lub opiekunów prawnych.²

Badanie zewnętrznych narządów płciowych jest integralną częścią badania przedmiotowego, a zatem dodatkowa zgoda na jego wykonanie nie jest konieczna. Może je przeprowadzić każdy lekarz. Wyjątkową sytuacją jest podejrzenie popełnienia przestępstwa w postaci wykorzystania seksualnego. Według Sekcji Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w takim przypadku dziewczynkę powinien zbadać lekarz ginekolog, a gdy ofiarą molestowania jest chłopiec, badanie powinien przeprowadzić chirurg dziecięcy, samodzielnie lub we współpracy z lekarzem ginekologiem.³

Warunki badania