Zaburzenia osi kończyn dolnych pod postacią koślawości i szpotawości oraz nierówność kończyn dolnych często występują w populacji dzieci i młodzieży. Stanowią nie tylko defekt kosmetyczny, lecz przede wszystkim problem czynnościowy, wpływający na zaburzenia statyczne i dynamiczne całego ciała¹.

Zaburzenia osiowe kończyn dolnych mogą występować we wszystkich trzech płaszczyznach. W płaszczyźnie czołowej może powstawać koślawość (valgus), czyli takie zniekształcenie, w którym obwodowa część oddala się od linii pośrodkowej ciała, inaczej zniekształcenie podobne do litery X. W tej płaszczyźnie może rozwijać się także szpotawość (varus) – przeciwne zniekształcenie, w którym obwodowa część przybliża się do linii pośrodkowej ciała, przypominające literę O. W płaszczyźnie strzałkowej (bocznej) widzimy czasem zniekształcenia typu przodozagięcie lub tyłozagięcie oraz w płaszczyźnie horyzontalnej – zaburzenia torsyjne. Małego stopnia zaburzenia osi kończyn dolnych w płaszczyznach strzałkowej oraz horyzontalnej są znacznie łatwiej i samoistnie kompensowane niż deformacje dotyczące płaszczyzny czołowej. Zaburzenia horyzontalne kompensują się na poziomie stawu biodrowego, natomiast zaburzenia w płaszczyźnie strzałkowej ulegają kompensacji na poziomie stawów biodrowego, kolanowego i skokowego, przy czym kompensacja przodozagięcia kończyny dolnej doprowadza do przykurczu zgięciowego w stawie kolanowym z powodu braku w nim przeprostu.

W rozwoju dziecka zauważamy ewolucję osi kończyn dolnych. U niemowlęcia fizjologiczna jest szpotawość; gdy jest ona nadmierna i towarzyszą jej inne objawy, może być objawem krzywicy. Do około 12-16 miesiąca życia kończyna dolna powinna samoistnie ...