Nikiel został odkryty w 1751 roku przez szwedzkiego chemika Axela Cronstedta. Pierwiastek ten występuje w glebie, wodzie, powietrzu atmosferycznym oraz w biosferze. Jest powszechnie stosowany w przemyśle, stanowi składnik stali nierdzewnej, dodatkowo używany jest do wytwarzania stopów metali (niklowo-srebrowych [10-15%] oraz niklowo-miedziowych [30%])¹. Stopy niklu są wykorzystywane w produkcji wielu przedmiotów codziennego użytku, m.in. sprzętu elektronicznego, monet, baterii, armatury domowej, ceramiki czy biżuterii. Jego szerokie zastosowanie spowodowało, że siarczan niklu od wielu lat jest zaliczany do grupy najczęstszych alergenów kontaktowych. Metal ten został uznany za alergen roku 2008 przez American Contact Dermatitis Society (ACDS).

Alergia kontaktowa na siarczan niklu oznacza reakcję nadwrażliwości organizmu w wyniku kontaktu tego haptenu ze skórą. Natomiast alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (ACD – allergic contact dermatitis) prowokowane siarczanem niklu (Ni-ACD – nickel allergic contact dermatitis) uważane jest za jej najczęstszą kliniczną manifestację charakteryzującą się występowaniem wykwitów zapalnych skóry².

Epidemiologia

Odsetek pacjentów z alergią kontaktową na siarczan niklu uległ obniżeniu w niektórych krajach Unii Europejskiej w związku z wprowadzeniem tzw. dyrektywy niklowej ograniczającej zawartość tego metalu w przedmiotach codziennego użytku. Częstość występowania nadwrażliwości na nikiel u dzieci i nastolatków ocenia się na 8-10%, z przewagą wśród dziewcząt. U dzieci ze zmianami zapalnymi skóry odsetek ten waha się w granicach 5-30%. W ostatnich latach amerykańscy badacze wykazali, że częstość występowania alergii kontaktowej na siarczan niklu wśród dzieci utrzymuje się stale na wysokim poziomie^3-7. Ni-ACD może się rozwinąć już u niemowląt, chociaż większość autorów twierdzi, że zmiany te najczęściej pojawiają się u dzieci powyżej 5 roku życia⁸. Wśród polskich nastolatków nadwrażliwość na siarczan niklu stwierdzono u 12,3% dziewcząt oraz u 1,4% chłopców³.

Patomechanizm

Ni-ACD jest reakcją nadwrażliwości opóźnionej typu IV według Gella i Coombsa. Reakcja ta przebiega w dwóch fazach: indukcyjnej oraz efektorowej. Zapoczątkowanie fazy indukcyjnej odbywa się w wyniku bezpośredniego kontaktu siarczanu niklu (haptenu ...