Noworodek w ambulatorium
Niedokrwistość pierwszego kwartału
dr hab. n. med. Maria Wilińska, prof. CMKP
- Patofizjologia niedokrwistości – omówienie czynników wywierających negatywny wpływ na wartości morfotyczne krwi u płodu, wcześniaka i donoszonego noworodka
- Między niedokrwistością fizjologiczną a patologiczną – diagnostyka niedokrwistości u dzieci
- Leczenie niedokrwistości u dzieci w pierwszych miesiącach życia – suplementacja żelaza
Niedokrwistość jest stanem, w którym hemoglobina (Hb) w erytrocytach nie jest zdolna do pokrycia zapotrzebowania organizmu na tlen. Niedokrwistość u płodu i noworodka wywiera niekorzystny wpływ na wzrastanie i różnicowanie wielu tkanek oraz narządów. Może skutkować poważnymi nieprawidłowościami w zakresie funkcji poznawczych i w dalszym rozwoju neurologicznym dziecka.
Analizując przyczyny niedokrwistości, należy wziąć pod uwagę okres płodowy, przebieg i rodzaj porodu, schorzenia po urodzeniu oraz uwzględnić historię chorób w rodzinie. Ryzyko rozwoju niedokrwistości w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju jest szczególnie duże.
Specyfika układu krwiotwórczego płodu
Wraz z rozwojem płodu następuje systematyczne zwiększanie się stężenia Hb i hematokrytu (Ht) oraz wzrost liczby erytrocytów. Objętość krwinki czerwonej (MCV – mean corpuscular volume), zawartość Hb w krwince (MCH – mean corpuscular hemoglobin) oraz stężenie Hb w krwince (MCHC – mean corpuscular hemoglobin concentration) zmniejszają się w miarę dojrzewania płodu. Dochodzi także do sukcesywnego spadku liczby erytrocytów jądrzastych oraz retikulocytów. Wartości tych parametrów morfotycznych krwi u wcześniaków w dniu porodu należy więc odnieść do norm dla danego okresu rozwojowego1-3.
Zmiany stężenia erytropoetyny
Erytropoeza płodu jest stymulowana przez czynniki wzrostu wytwarzane wyłącznie przez płód. Najważniejszym hormonem regulującym erytropoezę płodu jest erytropoetyna (EPO). Źródłem EPO dla płodu jest jego własna produkcja w wątrobie. EPO matki nie przechodzi przez łożysko. Stężenie EPO u płodu sukcesywnie się zwiększa w kolejnych tygodniach trwania ciąży. Bardzo wysokie wartości EPO we krwi płodu lub w płynie owodniowym mogą wskazywać na niedotlenienie płodu4.
Po urodzeniu się dziecka produkcja EPO zostaje istotnie zahamowana wskutek znacznie wyższego niż w życiu płodowym ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi. Niskie stężenie EPO skutkuje zmniejszeniem wytwarzania erytrocytów. Ta reakcja jest naturalną adaptacją organizmu do życia zewnątrzmacicznego.
Wcześniaki, mimo zmniejszonego zaopatrzenia w tlen i obecnych objawów klinicznych niedokrwistości, mają ograniczone możliwości zwiększenia wytwarzania EPO. Z reguły stężenie EPO jest u nich niższe niż u starszych pacjentów z porównywalną niedokrwi...
