Niedrożność dróg łzowych u dzieci – diagnostyka, postępowanie

Anatomia i fizjologia narządu łzowego

Drogi łzowe składają się z części wydzielniczej i dróg łzowych odprowadzających łzy. Część wydzielnicza zbudowana jest z dwóch głównych płatów gruczołu łzowego wraz z przewodami oraz z gruczołów dodatkowych: Krausego i Wolfringa. Drogi odprowadzające łzy składają się z: mięśnia okrężnego powiek, punktów łzowych, kanalików, woreczka łzowego oraz przewodu nosowo-łzowego. Główne przewody łzowe otwierają się powyżej górnej bocznej granicy tarczki, 8-14 przewodzików biegnie wspólnie i otwiera się w sklepieniu górnym.

W przypadku uszkodzenia płata powiekowego może dojść do zmniejszenia łzawienia. Drogi łzowe odprowadzające rozpoczynają się 2 otworkami łzowymi umiejscowionymi na brodawkach łzowych, na powiece górnej i dolnej, w jeziorku łzowym. Otworek łzowy otoczony jest włóknami części łzowej mięśnia okrężnego oka. Tuż poniżej jego światła znajdują się zastawki Bochdaleka i Faltza. Zastawki kanalikowe to cienkie płatki błony śluzowej zwężające lub zamykające czasowo światło kanalików. Za otworkiem łzowym kanalik biegnie prostopadle na głębokość 2 mm, następnie zmienia kierunek na poziomy o długości 7-8 mm. Za mięskiem łzowym wchodzi w głąb powieki, przechodząc przez część łzową mięśnia okrężnego oka i przeponę łzową. Kanaliki górny i dolny uchodzą do worka łzowego, jednak w 90% przypadków łączą się, tworząc wspólny kanalik łzowy. Ujście wewnętrzne do worka znajduje się poniżej więzadła powiekowego przyśrodkowego. Otoczone jest ono fałdami błony śluzowej zwanymi zastawkami Rosenmüllera i Huschkego. Kanaliki leżą w skórze właściwej, która jest bogata we włókna sprężyste, dzięki którym można łatwo poszerzyć światło kanalika. Kanalik dolny odprowadza od 2/3 do 3/4 łez, a pozostałą ilość – kanalik górny. Worek łzowy i przewód nosowo-łzowy stanowią jednolitą strukturę, wspólnie mierzą około 3 cm. W połowie długości worka znajduje się para zastawek Krausego, a worek od przewodu nosowo-łzowego oddzielają zastawki Taillefera. Przewód przebiega w kanale kostnym kości szczękowej. Bliskie sąsiedztwo zatoki szczękowej może wpływać na powstanie niedrożności wskutek przejścia infekcji z zatoki. Część nosowa przewodu kończy się około 5 mm poniżej sklepienia małżowiny nosowej dolnej. W związku z obecnością zastawek na różnym poziomie dróg łzowych do niedrożności wrodzonej może dojść w każdym miejscu, ale uważa się, że zamknięcie ujścia dolnego przewodu przetrwałą błoną Hasnera jest główną przyczyną niedrożności u niemowląt. Dla fizjologii odpływu łez zasadnicze znaczenie ma część powiekowa mięśnia okrężnego oka. Przy skurczu i zamknięciu powiek zamykają się bańki punktów łzowych i kanaliki łzowe, powstaje w nich dodatnie ciśnienie. Równocześnie poszerza się woreczek łzowy, w którym wytwarza się ujemne ciśnienie i łzy są zasysane do jego wnętrza. Rozluźnienie i otwarcie powiek zamyka mechanizm pompujący. Również grawitacja i ujemne ciśnienie w jamie nosowej wpływają na opróżnienie worka łzowego.