Przemoc w rodzinie stanowi najbardziej znaczący (pod względem stopnia rozpowszechnienia i następstw) aspekt przemocy wobec dziecka. Z reguły dzieli się ją na: przemoc fizyczną, seksualną i psychiczną (z rozróżnieniem na krzywdzenie emocjonalne i zaniedbanie emocjonalne) oraz różne rodzaje zaniedbania potrzeb życiowych dzieci. Niedawno wyodrębniono nowy rodzaj krzywdzenia, który wcześniej zaliczany był do przemocy psychicznej, mianowicie: bycie świadkiem przemocy w rodzinie.

Niniejszy artykuł stanowi drugą część cyklu poświęconego przemocy w rodzinie i dziecięcym ofiarom krzywdzenia.

Przemoc w rodzinie

W większości przypadków poważnego krzywdzenia dzieci dopuszczają się opiekunowie (z wyjątkiem molestowania seksualnego), a więc do przemocy dochodzi w rodzinie. Podkreślają to także oficjalne dokumenty Unii Europejskiej: „Dzieci doświadczają przemocy przede wszystkim w swym najbliższym otoczeniu, szczególnie od członków rodziny. To w obrębie rodziny dzieci najczęściej stykają się z przemocą – jako ofiary przemocy ze strony dorosłych bądź jako świadkowie przemocy pomiędzy dorosłymi”¹.

Nie możemy jednak zapominać, że dziecko może być krzywdzone również w szkole, w grupie rówieśniczej czy przez inne osoby. Niemniej to przemoc doświadczana w rodzinie wywiera najpoważniejsze konsekwencje, z reguły znacznie poważniejsze niż krzywda doznana poza domem². Dzieci, które zostały skrzywdzone poza rodziną, przy efektywnym wsparciu ze strony bliskich z dużym prawdopodobieństwem poradzą sobie z urazowym doświadczeniem. Natomiast dzieci będące ofiarą przemocy w rodzinie nie poradzą sobie w wielu obszarach, a następstwa krzywdzenia wewnątrzrodzinnego będą u nich z reguły długoterminowe. Przemoc rodzinna jest wynikiem działania osób bliskich i ważnych. Krzywdzi ten, kto powinien chronić, albo niekrzywdzący opiekun nie zauważa krzywdy dziecka. Dziecko nie ma się do kogo zwrócić o pomoc, nie ma osoby, która udzieli mu wsparcia. W Krajowym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie można znaleźć precyzyjną definicję tego zjawiska: „Przemoc domowa, zwana też przemocą w rodzinie, to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie skierowane przeciw członkowi rodziny, które narusza prawa i dobra osobiste, powodując cierpienie i szkody”³.