Prawidłowa postawa ciała to coś więcej niż tylko wyprostowanie się, aby lepiej wyglądać. Jest to ważna część szeroko rozumianego zdrowia. Postawa to sposób trzymania się poszczególnych części ciała podczas ruchu (postawa dynamiczna), a także w czasie stania i siedzenia (postawa statyczna). Prawidłowa postawa umożliwia utrzymanie części ciała z najmniejszym możliwym wydatkiem energetycznym, przeciwstawiając się siłom grawitacji.

Postawę ciała ocenia się w płaszczyznach strzałkowej (bocznej), czołowej i horyzontalnej. Największą wagę przywiązujemy do oceny w płaszczyźnie strzałkowej. Wadliwa postawa rozwija się powoli i skrycie u dzieci i młodzieży, u podłoża tego procesu leżą często złe nawyki prowadzące do przeciążeń, powstania tendencji do „złego trzymania się”, aż do utrwalania się wad postawy, a nawet rozwoju trwałych deformacji. Znajomość zasad oceny postawy ciała oraz zwracanie przez pediatrów uwagi na złe nawyki wpływające na postawę przyczynią się do ich stygmatyzacji wśród rodziców i młodych pacjentów.

Z pojęciem postawy ciała i jej wadami związanych jest wiele mocno utrwalonych mitów, które pokutują nawet w środowisku medycznym. Polecenia typu „stań prosto”, „siedź prosto”, „nie garb się”, „napnij ramiona do tyłu”, choć tak często wydawane w dobrej wierze, wcale nie mają korzystnego wpływu na postawę, choćby z tego powodu, że chwilowe napięcie mięśni karku destabilizuje stawy ramienne, wzmaga napięcie mięśni szyi, powoduje dyskomfort, prowadzi do szybkiego powrotu do garbienia się i jest zachętą do wyprostowania bardzo potrzebnych krzywizn fizjologicznych. Taką postawę należy przyjmować po korekcji postawy całego ciała, a nie tylko pasa barkowego w odpowiedzi na gwałtowną komendę. Polecenie „siedź prosto” to zachęta do zniesienia fizjologicznej kifozy, co jest działaniem niekorzystnym dla postawy ciała^1-3.

Innym częstym nieporozumieniem jest wzmacnianie mięśni wystającego brzucha. W postawie z dominującą hiperlordozą niekorzystną zmianą jest przodopochylenie miednicy. Związane jest ono zwykle z przykurczem mięśnia prostego uda i mięśnia biodrowo-lędźwiowego (ryc. 1). Wadę tę pozwalają wykryć dwa proste badania, które powinny być rutynowo wykonywane w gabinecie pediatrycznym lub lekarza rodzinnego:

• test Ely’ego – pacjent leży na brzuchu, kończyny dolne wyprostowane leżą obok siebie; wykonujemy zgięcie maksymalne w stawach kolanowych. Miednica powinna mieć kontakt z podłożem. Odrywająca się od podłoża miednica świadczy o przykurczu mięśnia prostego uda (ryc. 2)
• test Thomasa – pacjent leży na plecach i przyciąga do klatki piersiowej jedną kończynę, podczas gdy druga powinna leżeć na podłożu. Jej unoszenie się i odrywanie od podłoża świadczy o przykurczu zgięciowym biodra (ryc. 3).