Ospa wietrzna – powikłania i profilaktyka
dr n. med. Ewa Duszczyk
- Obraz kliniczny i najczęstsze powikłania ospy wietrznej
- Komu grozi ciężki i zagrażający życiu przebieg choroby? Charakterystyka grup ryzyka
- Szczepionka jako najskuteczniejsza metoda profilaktyki. Przegląd możliwości zapobiegania ospie wietrznej w świetle zaleceń Advisory Committee on Immunization Practices i polskiego Programu Szczepień Ochronnych
Ospa wietrzna jest jedną z najbardziej zaraźliwych chorób zakaźnych. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. Podatność na zakażenie osób nieuodpornionych jest powszechna. Można zachorować w każdym wieku. W Polsce ospa wietrzna jest postrzegana przez pacjentów, a często także przez lekarzy, jako choroba niezbyt groźna i niewymagająca specjalnego nadzoru, nawet obowiązkowa. Tymczasem u dotychczas zdrowych osób przebieg zachorowania może być ciężki, mogą wystąpić powikłania bakteryjne, neurologiczne, hematologiczne, kardiologiczne i dotyczące układu oddechowego, które wymagają hospitalizacji. Choroba może nawet prowadzić do zgonu.
Epidemiologia
Ospa wietrzna jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób wieku dziecięcego. Jest wywołana pierwotnym zakażeniem DNA wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV – varicella zoster virus) należącego do rodziny Herpesviridae. W Europie stwierdza się obecność dwóch genotypów VZV: typu B i typu C, w Afryce i Azji – typu A, a w Azji Wschodniej występuje genotyp typu J. Obecnie, gdy ludzie mogą podróżować po całym świecie, krążą wszystkie genotypy wirusa. Źródłem zakażenia i jedynym rezerwuarem VZV w środowisku jest osoba chora na ospę wietrzną lub półpasiec. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt. Może też dojść do zakażenia przez łożysko.
Po przebyciu ospy wietrznej wirus VZV pozostaje w postaci utajonej w komórkach zwojów nerwowych. W sytuacji obniżenia odporności dochodzi do uaktywnienia się VZV, zmian zapalnych w zwoju nerwowym i wysypki pęcherzykowej na obszarze unerwionym przez uszkodzony zwój, która manifestuje się jako półpasiec. Półpasiec może wystąpić w dzieciństwie. Ryzyko zachorowania na niego jest 20 razy większe, jeśli ospa wietrzna wystąpiła w pierwszych 2 latach życia1-3. Przechorowanie ospy wietrznej zapewnia trwałą odporność. Powtórne zachorowanie jest możliwe, ale bardzo rzadkie. Z kolei na półpasiec można chorować kilka razy.
Okres wylęgania choroby wynosi 10-21 dni (najczęściej 14-17 dni), a u osób w immunosupresji nawet do 35 dni. U noworodków jest on krótszy niż u starszych dzieci. Zakaźność dla otoczenia zaczyna się 1-2 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa do przy...
