Podstawy hemodializy u dzieci
dr hab. n. med. Sylwester Prokurat, prof. IPCZD
- Hemodializa – na czym polega i jak przebiega ten zabieg
- Pacjent pediatryczny na oddziale dializ – specyfika hemodializy u dzieci
- Wskazania do hemodializy i powikłania zabiegu
Leczenie nerkozastępcze ma na celu zastąpienie czynności nerek w przypadku, kiedy te utraciły swoją funkcję wydalniczą i wydzielniczą w przebiegu czasowego, ostrego ich uszkodzenia (AKI – acute kidney injury) lub też trwałej, nieodwracalnej utraty czynności filtracyjnej (przewlekła choroba nerek [PChN]). Leczenie to obejmuje dializoterapię bądź transplantację nerki. Dializoterapię dzielimy na wewnątrzustrojową (dializa otrzewnowa) oraz zewnątrzustrojową (hemodializa). Przeszczepienie nerki może być przeprowadzone w okresie wyprzedzającym wdrożenie dializoterapii (pre-emptive) lub po jej rozpoczęciu. Program transplantacji nerek realizowany jest poprzez przeszczepy nerek pobranych ze zwłok lub od dawców żywych, spokrewnionych z biorcą bądź niespokrewnionych z nim, ale wówczas za zgodą sądu.
Zgodnie z definicją PChN przyjętą w 2002 roku przez Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (KDOQI) oraz zatwierdzoną w 2010 roku przez międzynarodową grupę Kidney Disease Improving Global Outcomes (KDIGO) Acute Kidney Injury Work Group w przypadku PChN mamy do czynienia z zespołem chorobowym wynikającym z trwałego uszkodzenia lub zmniejszenia liczby czynnych nefronów niszczonych przez różne procesy chorobowe trwające dłużej niż 3 miesiące1,2. Za wartość graniczną obniżenia przesączania kłębuszkowego przyjęto klirens endogennej kreatyniny wyrażony szacunkowym wskaźnikiem filtracji kłębuszkowej (eGFR – estimated glomerular filtration rate) wynoszący 60 ml/min/1,73 m2 p.c. lub mniej. Zgodnie z klasyfikacją oznacza to III stopień PChN. W tabeli 1 przedstawiono stadia zaawansowania choroby3. Częstość występowania PChN w stadiach III-V w europejskiej populacji pediatrycznej szacuje się na 11-12 przypadków na 1 mln dzieci, a chorobowość wynosi 55-60 na 1 mln4.
Klirens kreatyniny u dzieci wylicza się za pomocą wzoru Schwartza:
GFR (ml/min/1,73 m2) = k (0,413) × wzrost (cm) : stężenie kreatyniny (mg/dl)
gdzie współczynnik k wynosi:
- 0,33 dla niemowląt z małą urodzeniową masą ciała
- 0,45 dla niemowląt z prawidłową urodzeniową masą ciała
- 0,55 dla dzieci w wieku 2-12 lat
- 0,55 dla dziewczynek >13 lat
- 0,70 dla chłopców >13 lat
- 0,413 – według modyfikacji z 2009 roku obowiązuje dla wszystkich grup wiekowych.
Zgodnie z danymi Polskiego Rejestru Dzieci Leczonych Nerkozastępczo najczęstszą przyczyną PChN u pacjentów pediatrycznych są wrodzone wady układu moczowego i stanowią one ponad 50% wszystkich przypadków PChN, w tym: uropatie zaporowe dotyczą 29% d...
